За 10 месяцаў поўнамаштабнай вайны ва Украіне беларуская прапаганда некалькі разоў змяняла арыенціры. Зараз асноўны пасыл: мы саюзнікі Расіі, але ў вайне асабіста не ўдзельнічаем. У дзяржаўных СМІ стараюцца не ўзгадваць пра прысутнасць расійскіх ваенных на тэрыторыі Беларусі. Яны не ўпісваюцца ў канцэпцыю «астраўка стабільнасці і міру ў Еўропе». Мілітарысцкую рыторыку беларускай прапаганды абмеркавалі з аналітыкам праекта «Media-IQ» Паўлюком Быкоўскім.
Праблема дэзінфармацыі, маніпуляцыі і прапаганды, асабліва ў кантэксце іх выкарыстання ў якасці інструментаў для дасягнення палітычных мэт ці нават як зброі, даўно цікавіць пераважна спецыялістаў: навукоўцаў, даследчыкаў, аналітыкаў і медыяэкспертаў. У грамадскай свядомасці такой праблемы практычна не існавала.
Адным з улюбёных прыёмаў усіх прапагандыстаў з’яўляецца т.зв «whataboutism», ад фразы «what about…», літаральна «а ў вас…». У гады халоднай вайны СССР з задавальненнем карыстаўся гэтым метадам у адказ на ўсе абвінавачванні на свой адрас, і асобныя фразы сталі нават крылатымі, кшталту «а ў вас неграў лінчуюць». Сёння з такім жа поспехам можна выкарыстоўваць «а ў вас ёсць ЛГБТ». Іншымі словамі, калі нас нехта абвінавачвае, напрыклад, у крадзяжы ровара, мы спрабуем зняць адказнасць з сябе і адначасова перанесці цікавасць і абурэнне на штосьці іншае, да прыкладу «а сусед жонку бʼе». Які там ровар.
Аналіз кантэнту сербскіх СМІ пасля пачатку поўнамаштабнай расійскай агрэсіі супраць Украіны ў лютым 2022 года дазваляе зрабіць выснову, што з-за прысутных у інфармацыйнай прасторы прыхільных Расіі або адкрыта прарасійскіх наратываў, медыйны пасыл, адрасаваны сербскаму грамадству, часам адрозніваецца ад таго, што можна ўбачыць у прэсе і тэлебачанні іншых еўрапейскіх краін, якія выразна кажуць пра несправакаваны, агрэсіўны і неправавы характар дзеянняў Расіі супраць Украіны. Вышэйзгаданая спецыфіка была заўважана Еўракамісіяй, якая ў кастрычніку 2022 года заявіла, што «[…] частка сербскіх СМІ ўцягнутая ў адкрытую і прарасійскую дэзінфармацыйную кампанію».
З перспектывы амаль году, аналізуючы наратыў расійскага прапагандысцкага і дэзынфармацыйнага апарату перад і на пачатковай стадыі ўварвання, можна зрабіць выснову, што гэты наратыў не ўтрымліваў ніводнай рэчы, якая магла б здзівіць, але ў той жа час ён паслядоўны, а гэта ў доўгатэрміновай перспектыве можа прынесці пэўныя вынікі.
Шырокамаштабнае ўварванне Расіі значна змяніла стратэгічнае партнёрства Польшчы і Украіны і напоўніла яго рэальным зместам. Такое збліжэнне Кіева і Варшавы падабаецца не ўсім у Еўропе і заўважна раздражняе Крэмль, які спрабуе выкарыстаць супраць яго ўвесь арсенал сваёй прапаганды.
На працягу ўсяго перыяду пасля 24 лютага 2022 года расійская прапаганда дэградуе. Гэты працэс дазваляе сцвярджаць: міф пра дасканалую ідэалагічную зброю Крамля аналагічны міфу пра «другую армію свету». Расія спрабуе выйграць громкасцю голаса і маштабам уплыву, але пераканаўча ў яе гэта не атрымліваецца. І сумненні нарастаюць, нават унутры краіны.
Беспрэцэдэнтны напад Расіі на Украіну і злачынствы, здзейсненыя расійскай арміяй супраць мірнага насельніцтва з 24 лютага гэтага года, прымусілі мільёны ўкраінцаў з’ехаць і шукаць прытулку ў іншых рэгіёнах краіны або за мяжой. Масавая хваля ваенных бежанцаў патрабуе гуманітарнай, матэрыяльнай, а часта і псіхалагічнай дапамогі. Паводле даследаванняў Міжнароднай арганізацыі па міграцыі, праведзеных у траўні-верасні гэтага года, сярод унутранаперамешчаных асоб, якіх на тэрыторыі Украіны па папярэдніх ацэнках каля 7 мільёнаў чалавек, 75% з іх вымушаны эканоміць, 68% эканомяць на харчаванні, 67% скарачаюць нехарчовыя выдаткі, 54% эканомяць на здароўі. Сітуацыя з уцекачамі з Украіны ў краінах Еўрасаюза адрозніваецца, але з часам праблемай можа стаць стомленасць ад вайны прымаючага боку і змяншэнне колькасці людзей, гатовых дапамагаць.
Ваенная агрэсія Расіі супраць Украіны ў 2014-2022 гадах суправаджаецца немілітарнымі дзеяннямі, важным складнікам якіх з’яўляецца інфармацыйная вайна. І на асноўныя пазіцыі тут выходзіць гісторыя. У расійска-ўкраінскім гістарычным канфлікце можна вылучыць пяць важных тэм: 1) гісторыя Кіеўскай Русі; 2) гісторыя казацтва і традыцыі гетманскай Украіны; 3) гісторыя вызваленчага руху 1917-1921 гг.; 4) гісторыя Другой Сусветнай вайны, 5) памяць пра злачынствы камуністычнага рэжыму. Усе гэтыя тэмы актыўна выкарыстоўвае расійская прапаганда.
У Малдове апазіцыйныя партыі – Сацыялістычная партыя і Партыя «Шор» – адназначна прарасійскія, супраць іх лідараў ідуць крымінальныя справы альбо ўжо вынесены прысуды. Ужо некалькі тыдняў партыя «Шор» ладзіць акцыі пратэсту ў цэнтры Кішынёва. У сталіцу Малдовы прывозяць праплачаных людзей, а антыкарупцыйныя службы краіны злавілі на гарачым сябра партыі з мільёнамі малдаўскіх лей, выдзеленых пратэстоўцам. У гэтай сітуацыі Марыяна Васілачэ на румынскім партале «Veridica» зрабіла маніторынг, як расійскія СМІ расказваюць пра палітычную сітуацыю ў Малдове. Яна знайшла наступныя прыклады ўмяшання Расіі ў справы Малдовы.
