Author

redakcja

Browsing

У сераду 8 лістапада па выніках дэбатаў у Бундэстагу была прынята рэзалюцыя «За дэмакратычную Беларусь у еўрапейскай сям’і». Дакумент накіраваны на падтрымку беларускай дэмакратычнай супольнасці ў цэлым і беларускай дыяспары ў Нямеччыне ў прыватнасці. 

У тэксце гаворыцца, што Бундэстаг выступае за захаванне беларускай культуры, ідэнтычнасці і незалежнасці Рэспублікі Беларусь. Германія асуджае ўдзел рэжыму Лукашэнкі ў расійскай агрэсіі супраць Украіны і гвалт у дачыненні да беларускага насельніцтва. Дэпутаты заклікаюць працягваць санкцыйны ціск на рэжым. Нямецкія парламентарыі дэкларуюць падтрымку дэмакратычных сіл Беларусі, у прыватнасці размова ідзе пра падтрымку палітзняволеных і ахвяр гвалту, пра спрошчаны ўезд на тэрыторыю Нямеччыны для беларусаў, якія церпяць ад палітычнага пераследу.  

Рэзалюцыя не з’яўляецца абавязковай да выканання. Тым не менш, як лічыць прадстаўнік народнай амбасады Беларусі ў Германіі Міхаіл Рубін, дакумет у любым выпадку будуць улічваць выканаўчыя органы ўлады Германіі.

«Гэта афіцыйная рэзалюцыя дэмакратычнага парламента, прынятая большасцю галасоў. І ў любым выпадку выканаўчыя органы будуць з ёй лічыцца, будуць ёй кіравацца. Тым больш, гэтая рэзалюцыя была накіравана на сённяшняе галасаванне кіруючай кааліцыяй. Адпаведна ўсе міністарскія пасады, не толькі міністры, але і дзяржаўныя сакратары, якія адказваюць за напрамкі дзейнасці — прадстаўнікі гэтых кааліцыйных партый і, вядома, для іх рашэнне іх фракцыі, ухваленае большасцю галасоў, калі і не абавязковае для выканання, то яно паказвае накірунак працы». 

Акрамя прыняцця рэзалюцыі, адбыўся шэраг сустрэч прадстаўнікоў дэмакратычных сіл Беларусі з прадстаўнікамі нямецкага ўрада. У прыватнасці, у міністэрстве унутраных спраў адбылася сустрэча з дзяржаўным сакратаром па справах міграцыі. Гаворка ішла аб магчымых варыянтах выкарыстання пратэрмінаваных пашпартоў. Таксама разглядалася пытанне адмовы ў консульскім абслугоўванні ў дыпламатычных установах рэжыма Лукашэнкі. Рашэнне было знойдзенае праз спрашчэнне выдачы беларусам так званых «пашпартоў замежніка», альбо нямецкіх праязных дакументаў для замежнікаў. Разглядаеца таксама магчымасць выкарыстання пратэрмінаваных пашпартоў РБ, але толькі разам з нямецкімі дакумэнтамі аб відзе на жыхарства. 

«У першую чаргу нам трэба перамагчы тую самую бюракратыю і наладзіць працэс выдачы дарожных дакументаў, якія з’яўляюцца паўнавартасным дакументам, з якім можна было б адкрываць рахункі ў банку, перасоўвацца па еўразоне, рэгістраваць аўтамабілі і гэтак далей. У першую чаргу мы сканцэнтраваны на гэтым. Гэта ўсё працуе, нам проста трэба, каб у кожным пашпартным стале, у кожнай камісіі па справах замежнікаў на месцах ведалі нашую сітуацыю».

Падрабязней:

У нашым Топ-5 мы сабралі для вас беларускія кніжныя навінкі гэтай восені. Ёсць раманы, паэзія і нават сюжэты японскай мангі. 

1. Ева Вайтоўская «Гарэзлівы пацалунак. Кніга 2»

У другой кнізе «Гарэзлівага пацалунку» падзеі разгортваюцца на філалагічным факультэце беларускага ўніверсітэта, у экалагічным летніку для дзяцей Чарнобыля і ў офісе сусветна вядомай беларускай IT-кампаніі. Але ўсё гэта толькі дэкарацыі, у якіх праходзяць праверку пачуцці галоўных герояў, іх сяброў, сябровак, мам і татаў.

У аснове рамана — сюжэт культавай японскай мангі «Ітадзура на кіс» («Гарэзлівы пацалунак»), якая выходзіла ў Японіі ў 1990-х гадах. Раман прызначаны для аўдыторыі young adult ад 16 да 25 гадоў, а таксама для ўсіх аматараў папулярнай літаратуры.

2. Андрэй Хадановіч «На беразе Волі» 

Новая кніга вершаў самага медыйнага беларускага паэта выйшла ў лістападзе гэтага года. «Гэтым разам не выбранае, а менавіта новае!», — падкрэсліваў Андрэй Хадановіч.

Атрымалася паэтычныя квінтэсэнцыя перажытага за апошнія тры гады — вершы, якія Хадановіч напісаў у Менску, Варшаве, Краснагрудзе, Батумі, Вене, Кракаве і Гданьску. Візуальны ўступ да тэкстаў стварыла мастачка Святлана Дземідовіч, вядомая сваёй бліскучай працай для кнігі «Побач» паэткі Насты Кудасавай.

3.Ганна Янкута «Час пустазелля»

«Час пустазелля»празаічны дэбют Ганны Янкуты. Над сваім першым раманам яна працавала з сакавіка 2022 года па чэрвень 2023-га, спрабуючы асэнсаваць бясчассе, у якім аказаліся беларусы пасля жніўня-2020.

На старонках яе «Часу» – рэальныя і выдуманыя гісторыі, выпадкова пачутыя фразы на розных мовах, мімалётныя ўражанні, захапленні і ўспаміны — адным словам, усё тое, што можа напаўняць жыццё ў час дыктатуры ў Беларусі і вайны ва Украіне. 

Пісьменніца глядзіць на свет вачыма беларускі, якая апынулася ў вымушанай эміграцыі, спрабуючы запомніць і захаваць уласную самасць у момант, калі рушыцца свет, у якім мы некалі навучыліся жыць.

4.Эрых Марыя Рэмарк «Чорны абеліск»

Апошні і адзіны раз кнігі гэтага знакамітага аўтара ў арыгінальным перакладзе на беларускую мову выходзілі ў 1994 годзе (гэта былі «Тры таварышы» ў перакладзе Уладзіміра Папковіча). «Чорны абеліск» – восеньская навінка гэтага года. Самы філасофскі раман класіка сусветнай літаратуры пераклала Іна Хоміч.

Складаныя гады пасля Першай сусветнай вайны, правінцыйнае нямецкае мястэчка, герой працуе ў фірме па продажы надмагілляў… Але грошай бракуе, у краіне жахлівая інфляцыя, і ён падзарабляе ігрой на аргане ў капліцы пры лякарні. Сваё каханне ён сустракае менавіта там, у псіхіятрычным аддзяленні…

«Чорны абеліск» — раман пра тое, як заставацца чалавекам у бесчалавечных умовах. Як і большасць твораў Рэмарка, «Чорны абеліск» вельмі аўтабіяграфічны. У цэнтры ўвагі – звычайныя людзі, жыццё якіх руйнуецца ў пасляваенным свеце.  

5. Вал Клемэнт «Круглая Square»

Васіль Еўдакімаў, які выступае пад псеўданімам Вал Клемэнт, – прадстаўнік даўнейшай хвалі эміграцыі: ён пераехаў жыць у Лондан у пачатку 1990-х гадоў. Яго раман – біяграфічны: пра сталенне ў СССР і сцвярджэнне сябе як беларуса, як еўрапейца, як паспяховага чалавека родам з краіны, дзе паспяховасць не віталася. Іранічны жыццяпіс чалавека і імперыі выйшаў гэтай восенню ў выдавецтве Gutenberg Publisher

Геня Руд, галоўны герой рамана, нарадзіўся ў Менску і палову жыцця пражыў на Круглай плошчы. Ад «Дзюшэса» да цукерак «Чырвоны мак» – усе радасці савецкага дзяцінства былі яму даступныя, адрозна ад магчымасці проста адкрыць візу і паехаць у капіталістычны свет. Але вось ён ужо п’е India Pale Ale недзе ў ваколіцах Trafalgar square і прапаноўвае нам усім аптымістычна глядзець у будучыню: аднойчы ён ужо назіраў, як разваліўся сімбіёз выпраўленча-працоўнага лагера з казармай і калгасам.

Расійскі гурт “Ногу Свело”, які выказаўся супраць вайны ва Украіне, упершыню выступіць у Польшчы. Канцэрты адбудуцца ва Уроцлаве (8.11), Гданьску (9.11) і Варшаве (11.11).

Мы паразмаўлялі з лідарам бэнду Максімам Пакроўскім пра праграму туру, а таксама творчасць, прысвечаную Украіне:

Квіткі на канцэрты па спасылцы: https://tix.nogusvelo.com/ru/

Падзеі 2020 года сталі беспрэцэдэнтным узрушэннем у гісторыі беларусаў. З гэтым пагадзіліся ўсе гісторыкі, якія прынялі ўдзел у дыскусіі аб фармаванні беларускай нацыі, што прайшла на фестывалі “Прадмова” ў Беластоку. У той жа час, як ставіцца да вынікаў беларускай рэвалюцыі іх меркаванні падзяліліся – хтосьці параўноўвае іх з вынікамі паўстання нявольнікаў, а хтосьці бачыць вялікі зрух у нацыятворчым працэсе.  

У дыскусіі, якую мадэраваў філолаг Валер Булгакаў, прынялі ўдзел гісторыкі Павел Церашковіч, Алесь Пашкевіч і Алесь Белы. Праўда, апошняга можна было пачуць і пабачыць толькі дзякуючы інтэрнэту, бо як ён сам паведаміў – знаходзіўся ў Ізраілі.

Гісторыкі спрачаюцца: ці стаў 2020 год праявай станаўлення беларускай нацыі? Гаворка, якая мусіла даць адказ на пытанне, беларусы – этнічная ці палітычная нацыя, пачалася з рэфлексій на падзеі 2020 года. Як слушна адзначыў Павел Церашковіч, такіх масштабных і масавых уласных узрушэнняў гісторыя Беларусі яшчэ не ведала. Больш за тое, тыя грамадска-палітычныя падзеі, якія так ці інакш закраналі беларускае насельніцтва цягам апошніх 200 гадоў, былі для нас толькі своеасаблівым рэхам, бо эпіцэнтры ўзрушэнняў знаходзіліся па-за Беларуссю. Гэта тычыцца і паўстанняў Касцюшкі, Каліноўскага, змен, якія меліся цягам ХХ стагоддзя. “У 2020 годзе мы самі сталі эпіцэнтрам”, – падкрэсліў гісторык, адзначыўшы, што тады было канкрэтна пастаўлена пытанне пра ўладу – народ патрабаваў правесці сумленыя выбары.

У сваю чаргу Алесь Белы, пагаджаючыся, што падзеі 2020 года былі важныя і беспрэцэдэнтныя, адзначаў, што паколькі перамога не дасягнута, нельга казаць, што адбылося нешта лёсавызначальнае. Гэта змогуць сказаць толькі наступныя пакаленні, а пакуль сцвярджэнне аб рэвалюцыйнасці падзей больш падобна на веру, блізкую да рэлігіі, казаў гісторык.

Людзі, якія выйшлі на вуліцу, праявілі сябе як згуртаваная грамадзянская супольнасць, адзначаў у сваю чаргу Алесь Пашкевіч. Паводле яго, людзі разумелі адзінства сваіх інтарэсаў і гэтае адзінства адбывалася ва ўсведамленні аб Беларусі як асобнай дзяржаве.

Алесь Белы аднак пярэчыў гэтаму. Ён прыводзіў прыклад першага ў гісторыі ўдалага паўстання нявольнікаў, якое мела месца на пераломе XVIII-XIX стагоддзяў на Гаіці. “З рэвалюцыі рабоў не паўстае свабоды, бо яны не ведаюць, што такое свабода”, – казаў гісторык і, пераносячы параўнанне на беларускую сітуацыю, адзначаў, што пабудова беларускай нацыі на падставе светапогляду прыгонных сялян непазбежна прыводзіць да лукашызму, да партыі “Белая Русь”, да “красаўцаў” гэта значыць да бязмежжа сілавікоў, што і чакае нас, паводле яго, на бліжэйшую перспектыву. Да таго ж Беларусь сёння адарвана ад еўрапейскага дэмакратычнага кантэксту і знаходзіцца разам з цытата “азіяцкімі тыраніямі” канец цытаты.

Катэгарычную нязгоду з такім поглядам выказвалі Алесь Пашкевіч і Павел Цераховіч. Спадар Алесь адзначаў, што іншыя народы таксама дзесяцігоддзямі ці нават стагоддзямі знаходзіліся пад прыгнётам, але калі з’явілася магчымасць дабіваліся дэмакратычных пераўтварэнняў. Сёння пад прыгнётам знаходзяцца беларусы і да таго ж  яны не падтрыліваюць “красаўцаў”. З гэтым сцвярджэннем цяжка не пагадзіцца, улічваючы той ўзровень рэпрэсій і дзяржаўнага тэрору, які зараз пануе ў Беларусі.

2020 год праявай станаўлення беларускай нацыі? У сваю чаргу Павел Церашковіч звярнуў увагу на такія азіяцкія краіны як Паўднёвая Карэя ці Японія, дзе людзі ўровень карыстаюцца дэмакратычнымі правамі і свабодамі. Таксама паводле спадароў Пашкевіча і Церашковіча, не варта і шкодна супрацьпастаўляць этнічную і грамадзянскую нацыі, бо палітычная нацыя ёсць грамадзянскай і ўключае ў сябе этнічны элемент.

Пасля дыскусіі, зноў жа вяртаючыся да падзей 2020 года, цяжка было не задаць пытанне Паўлу Церашковічу, ці былі тыя ўзрушэнні рэвалюцыяй альбо нечым падобным на паўстанне нявольнікаў.

“Рэвалюцыі неабавязкова павінны скончвацца перамогай. І можа тут будзе трошкі такога песімізму, але паглядзіце, немцы пачалі свой шлях да свабоды ў 1848 годзе, калі практычна ўсю Германію захапіла рэвалюцыя. І былі патрабаванні такія ж як у нас былі ў 2020 годзе – каб улада належала народу, а не князям, каралям, імператарам і гэтак далей. І калі, напрыклад, жыхары Макленбурга ці Брандэнбурга сталі вольнымі? Толькі ў 1990 годзе. Вось глядзіце, які гэта быў доўгі-доўгі шлях. І ў іх таксама былі паўстанні. Ужо ў ХХ стагоддзі, у 1953 годзе ў падкантрольнай Савецкаму Саюзу частцы Германіі было паўстанне і яго давілі, душылі танкамі, стралялі, і так спынілі. А ў 1989-1990 годзе нацыя ўсё ж такі аб’ядналася і паўстала. Міраслаў Грох (чэшскі гісторык) кажа, што калі існуе нацыянальны рух, то яго можна спыніць, яго можна ўвогуле знішчыць, але калі ён калісьці з’явіўся, ён усё роўна працягне развівацца, і з ім ужо нічога не зробіш. І вось гісторыя нацыянальнага руху Беларусі гэтаму пацвярджэнне.

Паглядзіце, пасля 1945 года здавалася, што ўсё – кагосьці расстралялі ў Курапатах, хтосьці загінуў падчас вайны ці збег на Захад у 1944-ым. Але раптам у канцы 80-х гадоў з’яўляюцца маладыя людзі ў, здавалася б, цалкам русіфікаваным Мінску, якія пачынаюць з пачатку нацыянальны рух. Так што гэта ўжо ёсць, гэта будзе. Можа, як і немцы, мы будзем доўга ісці да свабоды, але раней ці пазней мы прыйдзем абавязкова”.

Падрабязней слухайце наш падкаст:

Нягледзячы на тое, што шмат на якіх міжнародных форумах многія спікеры сцвярджаюць пра агульнасць лёсу Беларусі і Украіны, пра тое, што без вольнай Беларусі не будзе вольнай Украіны і вольнай Еўропы, нягледзячы на тое, што беларусы сёння складаюць другую па колькасці этнічную групу ў складзе Узброеных Сіл Украіны пасля саміх украінцаў, Украіна застаецца той краінаю, дзе беларусы маюць і найбольш праблемаў. Пра тое, якія гэтыя праблемы і як яны вырашаюцца распавяла кіраўніца прававога дэпартаменту ініцыятывы Free Belarus Center Алэна Юркіна. 

Алэна Юркіна

Ужо прайшло амаль два гады з моманту пачатку паўнамаштабнай агрэсіі Расіі і ўжо можна рабіць нейкія пэўныя абагульненні ды вынікі. Бо мы прайшлі некалькі этапаў у плане прававога рэгулявання міграцыйных пытанняў, звязаных з беларусамі ва Украіне, з лютага 2022 года. 

Так, быў перыяд, амаль паўгода, калі Дзяржаўная міграцыйная служба ўвогуле не прымала дакументы ад грамадзян Беларусі ані на наданне статусу ўцекача, ані на працяг дазволаў на сталае або часовае пражыванне ва Украіне. Быў перыяд, калі Дзяржаўная міграцыйная служба нават штрафавала грамадзян Беларусі, дазволы якіх скончыліся пасля 24 лютага 2022 года. 

Аднак, такой прамежкавай перамогай было прыняццё заканадаўчых змен у міграцыйныя пытанні, якія дазволілі грамадзянам Беларусі, якія легальна пражывалі да 24 лютага 2022 года ва Украіне, карыстацца дазволамі на часовае пражыванне нават, калі тэрмін іхняга дзеяння скончыўся. То бок, заканадаўца працягнуў тэрмін дзеяння такіх дазволаў на ўвесь перыяд ваеннага стану ва Украіне і нават там дадзены тэрмін пасля сканчэння гэтага надзвычайнага статусу ва Украіне. 

І наступны перыяд – нібы здавалася, што ўжо трошкі лягчэй, бо пачалі патрошкі прымаць дакументы і на ўцякацтва – мы можам казаць мінімум пра чатыры выпадкі, калі грамадзяне Беларусі атрымалі статус уцекача ўжо пасля 24 лютага 2022 года. І гэта мы лічылі сваім і агульным поспехам. Звычайна, гэтыя кейсы, як правіла тычацца беларусаў, якія ваююць за тэрытарыяльную цэласнасць і суверэнітэт Украіны. 

Таксама, як нам здавалася, трохі палепшылася сітуацыя, датычна падачы дакументаў на часовыя дазволы на пражыванне з розных падставаў. Усё было добра. Аднак, як гром грымнуў указ Лукашэнкі ад 4 верасня 2023 года, якім усім грамадзянам, якія пражываюць за межамі Рэспублікі Беларусь, было забаронена атрымліваць фактычна любыя консульскія паслугі ў любым консульстве свету. 

Па-першае, ва Украіне консульства перастала працаваць ужо з 24 лютага 2022 года. Аднак, некаторыя беларусы, усё ж, мелі магчымасць выязджаць у трэція краіны – бяспечныя, такія, як Малдова або Грузія, і там працягваць тэрмін дзеяння сваіх пашпартоў, атрымліваць нейкія апастыляваныя дакументы ды іншае. Ад 4 верасня ўсё гэта стала недасяжным для грамадзян Беларусі ва Украіне і па ўсім свеце. 

І фактычна склалася сітуацыя, што нават беларусы, якія ў некаторых выпадках мелі магчымасць выехаць з Украіны пасля 24 лютага 2022 года, аднак, яны свядома засталіся ва Украіне, яны разам з украінцамі сядзяць у сховішчах, валантэраць, ваююць, проста жывуць некаторыя з гэтых людзей ужо цягам там дзесяці-пятнаццаці-дваццаці гадоў (такія людзі таксама да нас звяртаюцца). І ўсе гэтыя людзі ва Украіне аказаліся ў вельмі неабароненым становішчы. 

Патлумачу чаму. Калі нешта фізічна стае з пашпартным дакументам такіх людзей, у такім выпадку яны фактычна не маюць магчымасці выехаць за межы Украіны. І Дзяржаўная міграцыйная служба атрымлівае падставу на тое, каб  выпісваць адміністрацыйныя штрафы і нават, у некаторых выпадках, калі было выпісана некалькі такіх штрафаў, з’яўляюцца падставы для анулявання нават дазволу на сталае пражыване ва Украіне. І гэта вельмі складаная сітуацыя. 

Мы ўзрадаваныя тым, што ў дзяржаўных органаў усё ж-такі былі намаганні, але на практыцы ва ўсіх гэтым нарматыўных актах не абагульняюцца аднолькавыя нормы і абмежаванні да грамадзян Беларусі і грамадзян Расіі. То бок, украінская дзяржава, усё ж-такі адасабляе грамадзян Беларусі як асобную групу. І нормы, якія ўжываюцца да беларусаў ва Украіне, значна мягчэйшыя, чым да расіянаў. Гэта з плюсаў. 

Аднак з мінусаў – нават грамядзяне Расіі зараз ва Украіне маюць больш абароненае становішча, дзякуючы таму, што ў іх застаецца дасяг да нейкіх консульскіх паслуг, а беларусы на сёння пазбаўленыя такіх правоў. І гэта вялікі выклік да ўкраінскай дзяржавы – як забяспечыць выкананне і датрыманне элементарных прынцыпаў правоў чалавека датычна беларусаў, якія легальна жывуць у краіне. 

Цалкам размову з Алэнай Юркінай слухайце ў плэеры ніжэй:

У сераду, 15 лістапада, у Музеі вольнай Беларусі адкрываецца выстава «Dom» беларускага фатографа Алеся Кот-Зайцава. 

У гэтага праекта цікавая і доўгая гісторыя. Свой «Дом» Алесь Кот-Зайцаў пачаў ствараць яшчэ ў 2015 годзе – спрабаваў зразумець, што адбываецца з намі ў эміграцыі і рабіў фатаграфіі з Парыжу, Варашвы і звычайнай беларускай вёскі. Пазней па матывах кранальнага фотацыкла выйшла кніга, і падавалася, што ў гэтай гісторыі можна ставіць кропку. Але год таму фатограф вырашыў вярнуцца да «Дому»: бо тэма яго пошуку стала цяпер актуальнай для сотняў тысяч беларусаў.
Схадзіце абавязкова: у Варшаве адкрываецца фотавыстава для тых, хто сумуе па доме
На выставе мы ўбачым 30 аналагавых фотаздымкаў. Паказ аздобіць запіс  аўтарскага эмібент-сэта, які адмыслова для праекта старыў акардэаніст Алесь Ясінскі. А музычным госцем імпрэзы стане беларускі гурт Naviband.

Схадзіце абавязкова: у Варшаве адкрываецца фотавыстава для тых, хто сумуе па домеПадрабязней – у нашым інтэрв’ю з Алесем Котам-Зайцавым:

Беларуская грамадская арганізацыя «Сустрэча» вядомая ва Украіне сваім хабам, які стаў папулярным месцам для беларусаў і ўкраінцаў Кіева. Але акрамя ўтрымання хаба, «Сустрэча» вядзе і актыўную валанцёрскую дзейнасць, якую пачала яшчэ да таго, як з’явіўся хаб. Са жніўня «Сустрэча» планавала акцыю дапамогі жыхарам Херсонскай вобласці. І, хоць тую місію давялося трохі перафарматаваць, дапамога жыхарам Херсоншчыны ад беларусаў, усё ж, прыйшла. А яшчэ беларусы праз «Сустрэчу» дапамагаюць і вайскоўцам, якія бароняць Украіну. Пра сваю дзейнасць апошняга часу распавяла прадстаўніца грамадскай арганізацыі «Сустрэча» Алена Жаркевіч. 

— У нас атрымалася далучыць беларусаў, якія знаходзяцца ў Польшчы – гэта Варшава і Беласток. Яны сабралі нам рэчы, яны сабралі нам сродкі гігіены, некаторую ежу, медычную дапамогу. І мы вырашылі, што паедзем той часткай беларусаў, якая сабралася. 

Мы звязаліся з кіраўніком Абласной ваеннай адміністрацыі і нам прапанавалі паехаць у горад, у які менш за ўсё прыязджае валантэраў. Мы туды прыехалі і гэта аказаўся горад, які знаходзіцца за 8 кіламетраў ад пазіцыяў Расіі. Калі мы стаялі на гары, то было бачна, як там ходзяць расіяне. Там кожны дзень вельмі шмат абстрэлаў. І там самае шырокае месца, дзе быў калісьці Дняпро. 

І мы гулялі гэтым Дняпром – там яго няма. Мы, калі ехалі, я глядзела на навігатар: вада. Я адразу ж не зразумела, кажу: а дзе вада? І мы тады зразумелі, куды мы прыехалі. Там замест Дняпра толькі трава. 

Мясцовыя жыхары сустрэлі нас вельмі добра. Мы перадалі ім рэчы. Мы ім сказалі, што мы беларусы. Яны былі вельмі здзіўленыя. Яны кажуць: да нас прыязджала вельмі шмат валанцёраў у першыя дні пасля падрыву дамбы Кахоўскай ГЭС, а потым месцам сустрэчы ўсіх валантэраў стаў Херсон, усе паехалі туды, а да іх больш ніхто не стаў прыязджаць. 

Мы, калі ехалі, думалі: госпадзі, каму мы вязем? Везлі старыя курткі, і некаторыя з нашых беларусаў казалі: Алена, куды вы гэты сэканд вязеце? Дык вось, калі мы прывезлі туды гэты сэканд, гэтыя людзі плакалі. Таму што ў іх нічога няма, таму што ў іх разбомбленыя дамы. 

Мы ж (спачатку) прапанавалі ім калодзежы рабіць. Але гэта немагчыма сёння. Калі ім прыехалі быць свідравіну, яе прабілі на 80 метраў. А праз тыдзень яна згубіла ваду. І на самой справе няма вады. Ім падвозяць гэтую ваду. І нейкі мясцовы прыватны бізнес прыехаў і зрабіў ім адну свідравіну на ўсё насельніцтва, якое там ёсць. Але ім яе не хапае. 

Мы прапанавалі штосьці зрабіць, каб у іх была гэтая вада. Але яны кажуць, што нічога не зробіш, таму што вада сыходзіць. У іх трубаправод быў па ўсёй гэтай вёсцы. Мы кажам: можа мы прыедзем парамантуем. А яны кажуць, як толькі пачынаеш рабіць рамонт труб гэтых, тады іх жорстка пачынаюць абстрэльваць. Яны жывуць у такім стане, што нібыта магчыма рабіць, але рабіць нельга, таму што як толькі пачынаеш рабіць, расіяне ўсё па-новай разбураюць. 

Яны там не ведаюць, што адбываецца ў Беларусі. Яны лічылі, што, калі мы беларусы прыехалі, то мы прыехалі з Беларусі. А мы распавядалі ім пра тое, што адбываецца ў нашай краіне. Яны здзіўлена глядзелі і казалі: як так, у вас жа там у 20-м годзе нешта было, мы думалі, што ў вас усё скончылася. А мы кажам: не, нічога не скончылася, вось такія рэпрэсіі, вось такое гэта ўсё.

Я б падкрэсліла,  што гэта трэба рабіць. Трэба больш ездзіць па ўсіх частках Украіны і казаць, што мы ёсць. Яны лічаць, што беларусы недзе там далёка, іх Лукашэнка не выпускае і яны там сядзяць у гэтай ізаляцыі і ім усё адно, што адбываецца. 

Яны там не чытаюць навіны. У іх абстрэлы па пяць разоў на дзень і яны сядзяць у бамбасховішчах. І бамбасховішча там, дзе мы былі – гэта не бамбасховішча ў Кіеве і гэта не бамбасховішча ў Херсоне. А тут гэта ўсё выглядае не так – там акрамя вады больш нічога няма. Ды і вады там не вельмі шмат, таму што яе там – у гэтых абласцях у прынцыпе няма. 

— Ваша грамадская арганізацыя дапамагае не толькі цывільнаму насельніцтву Украіны, якое пацярпела ад  расійскай агрэсіі, але і вайскоўцам, якія зараз абараняюць Украіну. У тым ліку вы ўжо прыгналі для вайсковых падраздзяленняў Украіны вельмі шмат аўтамабіляў. Ці можаце вы распавесці пра гэтую дапамогу вайскоўцам? 

Колькі машын прыгнала наша арганізацыя, я не ведаю. Бо не на ўсе машыны, якія мы гналі, мы рабілі лісты ад сябе. Бывае ліст ад УСУ, тады яе не патрэбна везці праз нас. Але нашыя валантэры і мы самі ўсе разам прывезлі ўжо – гэта ўжо не дзясяткі машын. Гэта ўжо за 200. 

Пакуль мы сядзелі на канферэнцыі імя Астрожскіх, мы знайшлі ва Украіне пяць машын, адну павезла я ўжо са Львова. Яшчэ дзве прыедзе сёня ноччу. І тры на гэтым тыдні. То бок, мы ўжо так наладзілі ўсё гэта, што не толькі мы купляем гэтыя машыны, але і да нас звяртаюцца ўкраінцы, якія самі набылі аўтамабіль альбо праз нейкі фонд, альбо самі вайскоўцы. Яны ведаюць, што мы маем магчымасць ездзіць туды-сюды, нашы мужчыны могуць выязджаць, і я магу. Нам не трэба рабіць «Шлях». То яны дамаўляюцца, што можа ў нас ёсць які валантэр, які зможа нам дапамагчы. І мы далучаем беларусаў ужо і ў Кракаве, і ў Варшаве, і ў Любліне, і ў Вільні. Вось зараз Генадзь Манько паедзе з Вільні павязе машыну. Яе мы набывалі – збіралі грошы асабіста. І вось такім чынам адбылася такая паслуга беларусаў, якія маюць магчымасць выязджаць з Украіны і дапамагаць ім. І ўжо падлічыць гэтыя аўтамабілі я не змагу. 

— А як гэта адпачатку ўспрымалася і як змянялася стаўленне вайскоўцаў да вас – беларускай арганізацыі? 

Адразу гэта была не арганізацыя, а я першы раз прыехала сюды на мяжу. Са мной звязаўся мой знаёмы ўкраінец. У яго брат ваяваў. Ён патэлефанаваў, кажа: Алена, што рабіць, трэба машыну знайсці ў Польшчы. Я знайшла машыну, я ён кажа: а ў нас няма грошай. Я кажу: ну давай будзем збіраць. Мы сабралі праз маю старонку ў Фэйсбуку. Гэта было 3300 даляраў на той момант. Купілі першую машыну і першы раз я паехала ўжо сама сюды ва Украіну. 

Як успрымалі? Яны былі здзіўленыя, што нейкая дзяўчына з Беларусі едзе сюды ва Украіну на вайну. Навошта яна прэ гэты аўтамабіль сюды? Гэта быў камандзір сумскай нейкай часткі вайсковай. Я памятаю, што, калі я прыехала, ён быў здзіўлены. Ён мяне абняў, ён такую падзяку сказаў, што вы – беларусы, малайцы. Нягледзячы на тое, што ён быў у Сумах, калі ўсё пачалося. Ён кажа: вы ж не вінаватыя. І яны былі вельмі ўдзячныя. 

Але самае, што мяне здзівіла – калі я перадавала першы аўтамабіль, там у гэтай машыне ў бардачку ляжалі пісьмы беларускіх дзяцей – жыхароў майго дома, якія яны накіравалі вайскоўцам. Хтосьці пісаў падзяку, хтосьці пісаў, што мы выбачаемся за тое, што зрабілі, і беларусы не падтрымліваюць вайну і дзякуй вам за тое, што вы робіце. І, калі ён пабачыў вось гэтыя лісты, ён плакаў. Ён казаў, госпадзі, Алена, якія вы – беларусы, малайцы! 

Былі моманты, калі мы перадавалі аўтамабілі некаторым ваенным і яны здзіўляліся: вы – беларусы, як вы сюды трапілі, што вы тут робіце? Але, яны ўсе вельмі добра ставіліся. Мы ж не кажам, што гэта робіць арганізацыя. Мы кажам, што гэта робяць усе беларусы. 

Калі мы прывозім машыны, мы аддаем і кажам: гэта вось я грамадзянка Беларусі, я ўсім паказваю свой пашпарт і я пры гэтым кажу, што гэта ўсе беларусы. Проста ў тых, хто зараз знаходзіцца ў Беларусі, няма магчымасці, але яны нас падтрымліваюць усе як адзін. І гэта ўспрымаецца вельмі добра. Яны кажуць, што мы разумеем, чаму так адбываецца. 

Яны разумеюць, што беларусы, якія зараз у Беларусі, не могуць у гэтым удзельнічаць. Але таксама яны разумеюць, што беларусы, якія знаходзяцца сёння ў Беларусі, дапамагаюць па-іншаму: яны не рэагуюць на прапаганду Расіі, яны дапамагаюць украінцам, якія знаходзяцца ў Беларусі. 

Кожная мая перадача аўтамабіля, ці не мая, ці хлопцаў, якія прыязджаюць, працягваецца размовай аб Беларусі. І яны ўсе ставяцца да нас вельмі добра. Я не скажу, каб хтосьці сказаў: беларусы, машыну прыгналі і ідзіце вон адсюль, таму што вы ворагі. Не! Такога няма. Звычайна яны ўсе спачуваюць і ўсе кажуць: Беларусь хутка будзе вольнай! 

Цалкам размову з Аленай Жаркевіч слухайце ў плэеры ніжэй: 

8 лістапада перад будынкам Еўрапарламента ў Брусэлі а 10 гадзіне беларусы правядуць акцыю салідарнасці, мэта якой – прыцягненне ўвагі заходніх палітыкаў да праблемы палітвязняў у Беларусі. Арганізатарамі акцыі выступаюць прадстаўнікі партыі Народная Грамада, грамадзянская кампанія Еўрапейская Беларусь і беларуская дыяспара Брусэля. Мэта акцыі – прыцягнуць увагу заходніх палітыкаў да праблемы палітзняволеных у Беларусі і заахвоціць іх выкарыстоўваць усе магчымыя інструменты ціску на рэжым Лукашэнкі дзеля пачатку працэсу вызвалення вязняў. Акцыя салідарнасці прымеркавана да чарговай сесіі Еўрапаламента. Арганізатары падрыхтавалі банеры і ўлёткі, якія змяшчаюць інфармацыю па сітуацыі ў Беларусі.

Гэтая акцыя з’яўляецца працягам цэлай кампаніі па вяртанні тэмы палітзняволеных у інфармацыйную прастору еўрапейскіх дзяржаваў. У межах кампаніі раней ужо прайшлі шэраг падобных мерапрыемстваў у Страсбургу, Брусэлі і Варшаве. Адметнай асаблівасцю усіх гэтых акцый стала тое, што яны праходзілі менавіта каля будынкаў палітычных установаў ЕС, альбо ў месцах правядзення буйных палітычных мерапрыемстваў. Як кажа суарганізатар акцыі, палітычны актывіст Анатоль Вайцяхоўскі, трэба ціснуць мэтанакіравана, менавіта на палітыкаў, бо яны маюць усе неабходныя інструменты ўздзеяння на рэжым Лукашэнкі, але зараз іх не выкарыстоўваюць.

 

«Кожны, хто гэтую праблему таксама бачыць, можа выходзіць да будынкаў Еўрапарламента, а таксама да ўжондаў, калі гэта ў Польшчы, і ладзіць там акцыі. Каля ўжондаў, не каля кансуляту ці амбасады Беларусі, а трэба звяртацца менавіта да палітыкаў. Мы таксама будзем нешта планаваць, бо не трэба каб тэма заціхала. Але калі мы ўбачым, што людзі выходзяць (з турмаў), то мы, можа, і не будзем ужо гэтыя акцыі ладзіць, каб не нашкодзіць»

 

Падрабязней слухайце ў нашым аўдыя:

У Варшаве прайшла модная вечарынка, на якой свае калекцыі паказалі беларускія дызайнеркі Вольга Кучарэнка і Ціна Няборская.

Фэшн-імпрэза All Saints адбылася  5 лістапада ў беларускай артыстычнай прасторы Scena Chmielna. Падзея была натхнёная самым містычным і загадкавым святам – Днём усіх святых. 

Фота: Ludkevich.pro

З першых хвілін госці імпрэзы, якіх было каля сотні, акунуліся ў адпаведную атмасферу, што дапамагалі ствараць дыджэі Nabieӯ і Uhead. Пад іх біты на фэшн-імпрэзе праходзіў батл візажыстаў, працавала  фотазона ад Алены Штык і эксклюзіўныя экспазіцыі ад Ташы Кацуба і Анастасіі Рыдлеўскай. 

Фота: Ludkevich.pro

Кульмінацыяй падзеі сталі модныя паказы калекцый беларускіх дызайнерак. Правакатыўная і яркая – ад Ціны Няборскай. Філасофская і безапеляцыйная – ад Вольгі Кучарэнка. Сваю “Pyre” яна зрабіла з настойлівым пасылам аб барацьбе жанчын за сваё існаванне і правы. 

Фота: Ludkevich.pro
Фота: Ludkevich.pro
Фота: Ludkevich.pro
Фота: Ludkevich.pro

– У маёй калекцыі раскрываецца тэма інквізіцыі, а дакладней – барацьба за правы жанчыны. Для мяне гэта не толькі пра сярэднявечныя часы, – распавяла Вольга.

У яе калекцыі ёсць як больш паўсядзённыя вобразы з худзі і спадніцамі, так і вечаровыя строі, апрануць якія асмеліцца далёка не кожная жанчына. 

– Спачатку я паказваю ў сваёй калекцыі насібельнае і зразумелае гледачу, каб ён паступова ўнікаў у гісторыю. А завяршаецца ўсё вельмі смелымі, а нават бунтарскімі вобразамі, празрыстымі сукенкамі і топамі з арганзы. Але на такое адзенне таксама ёсць свая аўдыторыя. 

Фота: Ludkevich.pro
Фота: Ludkevich.pro

Падзею ладзіла Independent Fashion Community. Гэта суполка, якая аб’ядноўвае ў Варшаве беларускіх дызайнераў, стылістаў і ўсіх, хто мае дачыненне да бьюці-сферы.  Стылістка Ганна Прышывалка – адна з сузаснавальніц камьюніці і арганізатрка фэшн-вечарынкі.  

– Я раблю гэта таму, што я вельмі люблю моду і вельмі люблю беларускіхдзеячаў, якія працуюць у гэтай сферы, – расказала Ганна. – Я бачу ў гэтым нейкую сваю місію. Мы зараз у эміграцыі, і гэта вельмі складана – працягваць займацца творчасцю, калі (што тут хаваць) многім трэба проста выжываць. За гэты час, што мы тут, гэта ўжо другая імпрэза.

Мне вельмі важна даносіць, што мы тут, мы ёсць, мы ствараем, мы крутыя. І мне вельмі важна, каб у гісторыі беларускага фэшна перыяд, калі частка дзеячаў знаходзіцца ў краіне, а другая частка разляцелася па свеце, не застаўся б проста прабелам.  

Фота: Ludkevich.pro
Фота: Ludkevich.pro
Фота: Ludkevich.pro

Падрабязней слухайце ў нашым аўдыя:


Прэзентацыя новага зборніка твораў выбітнага паэта Андрэя Хадановіча адбылася на фестывалі “Прадмова” ў Беластоку. Невялікая кніжка пад назвай “Вершы” выйшла ў серыі “Паэты планеты”, дзякуючы беластоцкаму фонду “Камунікат”. Раней больш за сто выданняў з гэтай серыі выходзіла ў прыватным выдавецтве Зміцера Коласа, якое сёлета было ліквідавана ў Беларусі.

Серыю “Паэты планеты” ўжо можна лічыць легендарнай, калі зважаць на тое, што нават закрыццё выдавецтва не спыніла яе друкаванне. У Беларусі было выдана 102 кніжкі серыі, а ў Беластоку працягам сталі наступныя тры. Пра гэта распавёў рэдактар і суўкладальнік хадановічскіх “Вершаў” Лявон Баршчэўскі.

“Усё будзе добра, нават калі не адразу”. Выйшаў новы зборнік вершаў Андрэя Хадановіча Новы зборнік аўтарства Андрэя Хадановіча пабачыў свет у верасні. У ім многа сумных твораў, асабліва напісаных нядаўна, бо цяперашні час не надта спрыяе вясёлым думкам, але напрыканцы сумных вершаў ёсць надзея, сцвярджае аўтар. “Усё будзе добра, нават калі не адразу, нават калі яшчэ давядзецца сціснуць зубы і пацярпець”, – упэўнены спадар Андрэй.

— У невялікай кніжцы толькі абраныя творы. Па якіх крытэрыях яны былі адабраныя?  

Яно такое пэўнае падсумаванне. Яно выбіралася за ўсе тыя 20 год ці больш чым 20 год, што я пішу і выдаю кнігі, і прыкладна на дзве траціны ці тры чвэрці гэта сапраўды канцэпцыя выбраных вершаў. Па-другое, у гэтай кнізе ёсць апошні раздзел, дзе ёсць тэксты новыя, тэксты 2020, 2021, 2022, нават пару тэкстаў 2023 года. Гэта ўжо вершы іншага чалавека, з досведам выгнання, сучасніка вайны побач, сведкі рэпрэсій. Зразумела, яны зрабіліся крышачку іншымі – больш сур’ёзныя па інтанацыі, тэксты ў якіх ёсць пэўны стрыжань, які, я спадзяюся, скіраваны на падтрымку людзей, якія патрабуюць гэтай падтрымкі, тэксты, якія не заплюшчваюць вачэй перад цемрай, але чакаюць і набліжаюць святло. Гэта ўсё як бы суіснуе пад адной вокладкай наколькі можна там на 120 старонках сабраць.

У мяне быў камфорт такі, што я сам сабе  ўкладальнік разам з калегам, з рэдактарам Лявонам Баршчэўскім мы гэта зрабілі. Калі рыхтуеш кніжку, часам гарыш энтузіазмам, некрытычна можаш ставіцца да сябе, а потым праз некалькі гадоў перачытваеш і штосьці табе па-ранейшаму падабаецца, а штосьці ўжо не. І вось гэтае “не”, да якога ты астыў, можаш адкласці і выкінуць з такога выбранага. Таму можна сказаць, што пад вокладкай тэксты, якія мяне самога найбольш радуюць.

— Калі гэта падсумаванне, то можна разумець, што Вы падвозіце рысу пад папярэднім этапам сваёй творчасці і распачынаеце новы?

Я думаю, што этап скончыўся разам з 2020 годам. Усё, што было да 2020 года,  – гэта падсумаванне, а ўсё што напісалася і ўключылася новага, гэта ўжо масток у гэтае новае. Мы нічога не ведаем пра тое, што з намі здарыцца заўтра, паслязаўтра. Хочацца верыць у глабальнае святло і хэпі энд. І яно непазбежна. Тыя, хто ведаюць гісторыю, разумеюць, што час развіваецца па сваіх законах і інакш проста не можа быць. Але можа быць яшчэ давядзецца, сціснуўшы зубы, павандраваць па свеце, пачакаць, пазмагацца за гэтую перамогу.

“Усё будзе добра, нават калі не адразу”. Выйшаў новы зборнік вершаў Андрэя Хадановіча Мне персанальна пасля 2020-га зрабілася цяжэй пісаць. Пішацца вельмі рэдка, з большай нейкай адказнасцю ці ўсвядомленасцю. Я чытаю, гляджу інтэрнэт, знаходжу ўкраінскія тэксты і перакладаю іх па свежых слядах напісання. Гэта можа быць зараз яшчэ важней. Увогуле перакладанне гэта той стан, тая дзейнасць, дзе ты можаш самадысцыплінавацца, ты можаш не шукаць натхнення, якое невядома, прыйдзе ці не прыйдзе. Ты можаш сесці за стол, прымусіць сябе працаваць, і ў працэсе працы гэтае натхненне прыходзіць і нейкія адкрыцці робяцца. Таму апошнія пару гадоў перакладаецца нашмат болей, чым пішацца.

Слухайце падрабязней ў нашым аўдыё: