Гісторык: Люблінская ўнія дазволіла захаваць дзяржаўнасць ВКЛ
Роўна 454 гады таму напачатку ліпеня 1569 года паміж Вялікім княствам Літоўскім і Польскім каралеўствам была заключана Люблінская ўнія, у выніку чаго паўстала Рэч Паспалітая абодвух народаў, якая існавала да канца XVIII стагоддзя. У чым была неабходнасць таго аб’яднання і якім чынам яно адбілася на лёсе народаў тых краін? У чым падабенства ў стаўленні многіх цяперашніх беларусаў і шляхты ВКЛ да мовы свайго народа? Пра гэта пагаварылі з гісторыкам Яўгенам Дудкіным.
— Стварэнне Рэчы Паспалітай было вынікам, хутчэй за ўсё, таго, што Вялікае княства Літоўскае мела паразу ў Лівонскай вайне з Маскоўскай дзяржавай. Я бы назваў галоўнай прычынай стварэння Рэчы Паспалітай, і гэта перш за ўсё, пошук магнатамі Вялікага княства Літоўскага саюзніка, які б дапамог у вайне з Масквой. Другая справа, што сама Польшча была зацікаўлена ў тым, каб узмацніць унію, якая была персанальная паміж вялікім князем літоўскім і каралём польскім, але адсутнічала ўнія палітычная паміж двума суб’ектамі, і гэта штурхала польскіх магнатаў, польскую шляхту да таго, каб было падпісана пагадненне аб стварэнні ўжо новай дзяржавы. Я думаю, што гэта атрымалася. Зразумела, што для Рускай дзяржавы ці ў савецкі перыяд, ці ў час Расійскай імперыі ёсць спроба абгрунтаваць, паказаць Польшчу захопнікам. У польскай гістарыяграфіі – спроба паказаць, што Польшча бараніла ВКЛ. Але я б хацеў звярнуць увагу, што стварэнне Рэчы Паспалітай захавала аўтаномію, шмат атрыбутаў дзяржаўнасці ВКЛ, а менавіта – войска, скарб, тэрыторыю, дзе дзейнічала сваё справаводства, тытул вялікага князя літоўскага, канцлера. Супольнымі былі знешняя палітыка, агульны манарх і агульны парламент. Канешне, калі мы кажам пра прапорцыі паслоў у гэтым парламенце, то трэба сказаць, што перавага была ў Польскага каралеўства, таму што ўкраінскія землі перайшлі са складу ВКЛ у склад Польшчы. Гэта, канешне, павялічвала колькасць парламентарыяў ад каралеўства, а не ад ВКЛ. Але гэта іншая размова, бо гэтыя тэрыторыі ўвайшлі ў склад Польшчы да падпісання Люблінскай уніі.
— Хто больш выйграў ад падпісання Люблінскай уніі — ВКЛ ці Карона Польская?
— Калі мы кажам пра месца правядзення сесій парламента, то гэта на тэрыторыі Польшчы. Наступны момант – гэта прапорцыі адносна паслоў. Дзякуючы здабыткам тэрытарыяльным, якія Польшча атрымала ад Жыгімонта ІІ Аўгуста, які перадаў тэрыторыі, на што не меў, канешне, права, тэрыторыя Польшчы павялічылася. І зразумела, што экспансія такая на заняцце гэтых зямель польскай шляхтай узмацнілася. Польскае каралеўства скарысталася і тым, што згодна з уніяй, кожны мог набываць зямлю – што ліцвін на тэрыторыі Кароны, што паляк на тэрыторыі ВКЛ. Але пытанне паўставала ў іншым – наколькі хапала грошай, наколькі хапала вольнай зямлі. Канешне ж, магнаты ВКЛ былі зацікаўлены, каб захаваць зямельныя прасторы Украіны для сябе, бо гэта і пасады, і сродкі на існаванне, і багацце, але ж яны гэтага пазбавіліся.
Мы выкарыстоўваем файлы cookie, каб забяспечыць вам найлепшы вопыт на нашым сайце. Калі вы працягнеце выкарыстоўваць гэты сайт, мы будзем лічыць, што вы ім задаволены.OkПалітыка прыватнасці
Comments are closed.