У экспазіцыі работы, створаныя падчас чэленджа Inctoder (ад англ. ink – туш і october – кастрычнік). Заснаваны амерыканцам Джэйкам Паркерам у 2009 годзе, Inctober стаў вельмі папулярным у свеце. Сэнс чэленджу – кожны дзень у кастрычніку выбіраецца слова ці тэма, і мастакі на гэтай аснове ствараюць палотны. У мінулым годзе ўпершыню прайшоў беларускі Inctober і паводле яго і з’явіліся працы Людмілы Навакоўскай, якія зараз можна пабачыць у Вільні.
Паколькі мне апошнія паўтары гады даводзіцца пастаянна курсіраваць паміж Вільняй і Варшавай, то з’яўленне цягніка на гэтым напрамку я чакала з нецярпеннем. Але абкатаць яго давялося толькі праз некалькі месяцаў пасля адкрыцця маршруту. Прычыны дзве. Першае, маршрут апынуўся папулярным, квіткі на яго лепш набываць за некалькі тыдняў, а па-другое, не кожны раз здолееш выдзеліць цэлы дзень на дарогу, таму што цягнік адпраўляецца з Вільні ў 12.10, у Варшаву прыбывае каля 21 гадзіны, а ў Кракаў, на канечны пункт маршрута, яшчэ пазней – каля апоўначы. У гэты раз быў час пракаціцца ад Вільні да Кракава, але наўрад ці я пажадаю паўтарыць такое падарожжа без асаблівай неабходнасці.
Сёння ў Вільні прайшлі ўрачыстасці, прысвечаныя 160-ай гадавіне пачатку паўстання 1863-1864 года. Дэлегацыі чатырох краін: Літвы, Беларусі, Польшчы і Украіны – усклалі вянкі ў капліцы на могілках Росы, дзе пахаваны парэшткі Кастуся Каліноўскага і яго паплечнікаў. Потым у кафедральным саборы Вільні адбылася імша.
У Вільні на Ратушнай плошчы адкрылася выстава “Беларусь: дарога да свабоды”. Экспазіцыя арганізавана Амбасадай ЗША ў Літве.
«Ноч (не) расстраляных паэтаў» у Вільні праходзіла ў скверы побач з былым будынкам КГБ, дзе зараз знаходзіцца музей акупацыі.
Спектакль з назваю «За што?» пастаўлены рэжысёрам Андрусам Дарэлам і артыстамі «Тэатра Жніўня» і прысвечаны адной з самых трагічных ночаў у гісторыі Беларусі – ночы з 29 на 30 кастрычніка 1937 года, калі ў Менску карнікі НКВД расстралялі самамала 132 чалавекі, сярод якіх 22 пісьменнікі і паэты.
Ідэя стварэння спектакля «За што?» узнікла ў чэрвені 2022 года на фестывалі Віленскага старога тэатру «Тэрыторыя слова». Імёны паэтаў і пісьменнікаў, якія гучаць у спектаклі, так ці інакш звязаныя з тэатрам, а вершы, якія адбраныя для пастаноўкі, не страцілі сваёй актуальнасці і дагэтуль.
Акторы, што задзейнічаныя ў спектаклі, раней працавалі ў тэатры ў Гродна. Але за палітычныя погляды пасля пратэстаў 2020 года іх звольнілі і пачалі пераследаваць. Гэта змусіла творцаў пакінуць Беларусь і пераехаць у Вільню. Там яны атрымалі творчую стыпендыю і стварылі творчы калектыў «Тэатр Жніўня». У фінале спектакля прагучыць клятва байцоў беларускага палка імя Кастуся Каліноўскага, якія ваююць за свабоду Украіны. У ёй выказваецца намер вызваліць Беларусь і адпомсціць за ўсіх закатаваных. Спектакль будзе адбывацца 29 кастрычніка а 18.30 на сцэне М8 на беларускай і расійскай мовах. Квіткі можна набыць тут.
«Пра рак. Гісторыі беларусак» – фотавыстава пра жанчын, што перажываюць рак малочнай залозы, адкрылася ў Вільні. Хваробу наведвальнікі бачаць праз асабістыя гісторыі трох беларусак, сярод іх ёсць асобы медыйныя, за чыім здароўем у сацыяльных сетках сочаць тысячы прыхільнікаў. Практычны складнік праекту – лекцыі на тэму анкалогіі і кансультацыі дактароў.
Мовай мастацтва пра палітычныя падзеі ў Беларусі выказаліся польскія мастакі. Раней пабачыць плакаты салідарнасці можна было ў Варшаве, у тым ліку і на прыпынках грамадскага транспарту. Зараз лепшыя творы экспануюцца ў Віленскім музеі імя Івана Луцкевіча.
