Tag

Украіна

Browsing

Беларусы, якія жывуць ва Украіне амаль у адзін голас кажуць, што за больш як паўтара года паўнамаштабнай вайны з Расіяй, якая пачалася ў тым ліку і з тэрыторыі Беларусі, не сутыкаліся нажыва з хэйтам на свой адрас ад звычайных украінцаў. Але вось у інтэрнэце часам узнікаюць сапраўдныя цкаванні ўсіх без разбору ўладальнікаў беларускага пашпарту. Ці ёсць гэта пашыранай думкай ва ўкраінскім грамадстве? Украінская журналістка, якая даследавала тэму хэйту беларусаў ва Украіне Наталля Пазняк-Хаменка сцвярджае, што гэтыя хвалі хэйту запускаюцца з-за ўсходняй мяжы і Украіны, і Беларусі і маюць на мэце пасварыць украінцаў з найбліжэйшымі суседзямі. Сваімі высновамі спадарыня Наталля падзялілася з нашым радыё. 

З аднаго боку зразумець прыроду гэтага хэйту магчыма. Таму што, калі ў нас пачалася вайна і калі, асабліва летась, пачаліся рэгулярныя абстрэлы з боку Беларусі і менавіта тое, што на Кіеў (расійскія) войскі зайшлі з боку Беларусі, што Лукашэнка на той час цалкам падтрымаў дзеянні Пуціна і стаў ягоным памагатым, цалкам надаў сваю тэрыторыю для вайсковых дзеянняў, таму гэтае стаўленне да назвы Беларусь неяк аўтаматычна адбілася і на саміх беларусах. 

Але разам з тым хачу сказаць, што вайна – гэтае паўнамаштабнае ўварванне, пачалася ў нас 24 лютага. А вось гэтая хваля хэйту пачалася недзе ў траўні-чэрвені. Я за гэтым назірала, і ў мяне склалася трывалае пачуццё, што гэта мэтанакірваная такая, як зараз модна казаць, інфармацыйна-псіхалагічная спецаперацыя (ІПСА), адмыслоўцы якой, мы самі разумеем, сядзяць ці на Лубянцы, ці яшчэ недзе, але дакладна не ва Украіне і не ў Беларусі. 

Прычым, цікава, што я стасавалася на гэтую тэму са сваімі сябрамі, якія нібыта нармальныя, адэкватныя, патрыятычныя і не схільныя да такіх маніпуляцыяў. Але яны таксама былі схільныя ўсіх беларусаў лічыць аднолькавымі. 

Я пачала даследаваць гэтую тэму. І пачала адасабляць: разумееце, калі ў каментарах, калі ў аргументах людзей паўтараюцца практычна даслоўна адныя і тыя самыя фразы, адныя і тыя самыя фармулёўкі, то ты пачынаеш думаць, што гэта ўсё не выпадкова, што гэта не думка чалавека, а гэта недзе пачутае, і яно проста рэтранслюецца. 

Хачу сказаць, што такія хвалі спрэчак былі і з украінскага боку, і з беларускага – хвалі ўзаемных прэтэнзіяў. З беларускага боку, напрыклад, былі прэтэнзіі, што «вы ўвесь час працавалі з Лукашэнкам, у 2019 годзе 67% украінцаў падтрымлівалі Лукашэнку і лічылі яго эфектыўным прэзідэнтам, вы ў 2020 годзе, калі ў нас пачаліся такія рэпрэсіі, усё адно не спынілі з ім стасункі, працягвалі гандляваць» і гэтак далей. З боку Украіны было тое, што «вось у вас не такая была рэвалюцыя, не такія былі пратэсты, вось мы свайго дамагліся, а вы свайго не дамагліся» і гэтак далей і да таго падобнае. 

І бачна, што гэта разганяецца штучна. Я зразумела: каму гэта выгадна, каму выгадна пасварыць нас? Адназначна, што гэта ўсё была інфармацыйна-псіхалагічная спецаперацыя, якая запускалася з Масквы праз дасяжныя ім сродкі. І, паколькі мы, асабліва беларусы, а украінцы таксама, знаходзяцца практычна ў адным інфармацыйным полі дагэтуль з расійцамі, вельмі шмат такіх укідаў, якія ідуць праз Тэлеграм, праз Вайбер, праз іншыя дадаткі, яны так ці інакш працуюць. 

Зараз гэтая хваля сцішылася. Калі ў яе няма такога штучнага падсілкавання ў інтэрнэце, людзі спакойна стасуюцца. Людзі ў нас ведаюць і пра Полк Каліноўскага, і пра загінулых беларускіх герояў – у нас імёнамі беларускіх герояў называюць вуліцы, мы ведаем пра Жызьнеўскага, які ёсць Героем Украіны. Мы шануем сапраўдных беларусаў, якія змагаюцца, якія ваююць за сваю незалежнасць. І мне здаецца, што, усё ж, мы навучіліся трошачкі адасабляць беларусаў, якія выходзяць пад бел-чырвона-белымі сцягамі, і, як у вас кажуць, лукашыстаў, якія ходзяць пад дзяржаўнымі зялёна-чырвонымі сцягамі з вышыўкаю – савецкімі. 

Таму мы шчыра зычым вам, каб, усё ж, і мы адолелі свайго ворага, і вы адолелі свайго ворага. Таму што вораг у нас адзін. Гэта тое, што, мне здаецца, разумеюць усе. 

Цалкам размову з Наталляй Пазняк-Хаменка слухайце ў плэеры ніжэй:


Ва Украіне пачынаецца фестываль дакументальнага кіно з назваю «1084 На мяжы». Гэта ўжо другі фестываль, першы адбыўся год таму. Сёлета падзея пройдзе ў пяці гарадах Украіны, а пачнецца сёння а 18-й гадзіне ў Адэсе. Падрабязней пра фармат і імпрэзы сёлетняга кінафестывалю радыё Ўнэт  распавяла ягоная арганізатарка, праваабаронца Таццяна Гацура-Яворская.

Фестываль будзе адбывацца ў пяці ўкраінскіх гарадах. Ён будзе доўжыцца некалькі месяцаў. У лістападзе больш за ўсё будзе падзеяў. Фестываль будзе праходзіць у Бучы, Адэсе і Луцку. Апроч фільмаў мы хочам зладзіць дыскусіі з украінцамі і беларускай дыяспарай. І таксама падчас нашых паказаў і іншых мерапрыемстваў, якія будуць, як і ў мінулым годзе мы будзем збіраць данаты для вакуумнай тэрапіі ран для ўкраінскіх шпіталёў. 

У Луцку таксама ў межах фестывалю будзе выстава працаў Цеслера, а ў Адэсе будзе канцэрт гурта Колір. Пачынаецца ўсё з горада Адэсы. Ужо 9 чысла будзе адкрывацца фестываль фільмам «Радзіма», які зараз шуміць па ўсёй Еўропе і атрымлівае ўзнагароды і вылучаны ў шорт-ліст Еўрапейскай кінаакадэміі. 

Тры дні і чатыры фільмы будзе ў Адэсе ў прасторы «Ось» на вуліцы Канатнай, 93. Пачатак – 9 лістапада а 18-й гадзіне. Пасля будзе фільм «Вадохрышча» Андрэя Куцілы і «Прагулянкі з Пушкіным» беларускай рэжысёркі Вольгі Прусак. І закрые фестываль у Адэсе фільм «Беларускі вальс» таксама пра Алеся Пушкіна і канцэрт гурта Колір, падчас якога таксама будзем збіраць данаты  для вакуумнай тэрапіі ран. 

Пасля эстафету пераймае Буча. І ў Бучу адмыслова прыедзе рэжысёр фільма «Кураж». У Бучы паказы будуць 18, 25 і 26 лістапада. Рэжысёр фільма «Кураж» Аляксей Палуян прыедзе якраз 25 лістапада ў Бучу каб сустрэцца з гледачамі. Гэта ўсё будзе адбывацца ў кінатэатры Filmax у Бучы. Таксама з 18 да 20 лістапада будуць захады і паказы фільмаў у Луцку. Выстава Цеслера будзе працаваць тыдзень да 25 лістапада. 

У снежні – Тэрнопаль, а ў студзені Кіеў. 

Цалкам размову з Таццянай Гацурай-Яворскай слухайце ў плэеры ніжэй:


Расійскі гурт „Ногу Свело”, які выказаўся супраць вайны ва Украіне, упершыню выступіць у Польшчы. Канцэрты адбудуцца ва Уроцлаве (8.11), Гданьску (9.11) і Варшаве (11.11).

Мы паразмаўлялі з лідарам бэнду Максімам Пакроўскім пра праграму туру, а таксама творчасць, прысвечаную Украіне:

Квіткі на канцэрты па спасылцы: https://tix.nogusvelo.com/ru/

Нягледзячы на тое, што шмат на якіх міжнародных форумах многія спікеры сцвярджаюць пра агульнасць лёсу Беларусі і Украіны, пра тое, што без вольнай Беларусі не будзе вольнай Украіны і вольнай Еўропы, нягледзячы на тое, што беларусы сёння складаюць другую па колькасці этнічную групу ў складзе Узброеных Сіл Украіны пасля саміх украінцаў, Украіна застаецца той краінаю, дзе беларусы маюць і найбольш праблемаў. Пра тое, якія гэтыя праблемы і як яны вырашаюцца распавяла кіраўніца прававога дэпартаменту ініцыятывы Free Belarus Center Алэна Юркіна. 

Алэна Юркіна

Ужо прайшло амаль два гады з моманту пачатку паўнамаштабнай агрэсіі Расіі і ўжо можна рабіць нейкія пэўныя абагульненні ды вынікі. Бо мы прайшлі некалькі этапаў у плане прававога рэгулявання міграцыйных пытанняў, звязаных з беларусамі ва Украіне, з лютага 2022 года. 

Так, быў перыяд, амаль паўгода, калі Дзяржаўная міграцыйная служба ўвогуле не прымала дакументы ад грамадзян Беларусі ані на наданне статусу ўцекача, ані на працяг дазволаў на сталае або часовае пражыванне ва Украіне. Быў перыяд, калі Дзяржаўная міграцыйная служба нават штрафавала грамадзян Беларусі, дазволы якіх скончыліся пасля 24 лютага 2022 года. 

Аднак, такой прамежкавай перамогай было прыняццё заканадаўчых змен у міграцыйныя пытанні, якія дазволілі грамадзянам Беларусі, якія легальна пражывалі да 24 лютага 2022 года ва Украіне, карыстацца дазволамі на часовае пражыванне нават, калі тэрмін іхняга дзеяння скончыўся. То бок, заканадаўца працягнуў тэрмін дзеяння такіх дазволаў на ўвесь перыяд ваеннага стану ва Украіне і нават там дадзены тэрмін пасля сканчэння гэтага надзвычайнага статусу ва Украіне. 

І наступны перыяд – нібы здавалася, што ўжо трошкі лягчэй, бо пачалі патрошкі прымаць дакументы і на ўцякацтва – мы можам казаць мінімум пра чатыры выпадкі, калі грамадзяне Беларусі атрымалі статус уцекача ўжо пасля 24 лютага 2022 года. І гэта мы лічылі сваім і агульным поспехам. Звычайна, гэтыя кейсы, як правіла тычацца беларусаў, якія ваююць за тэрытарыяльную цэласнасць і суверэнітэт Украіны. 

Таксама, як нам здавалася, трохі палепшылася сітуацыя, датычна падачы дакументаў на часовыя дазволы на пражыванне з розных падставаў. Усё было добра. Аднак, як гром грымнуў указ Лукашэнкі ад 4 верасня 2023 года, якім усім грамадзянам, якія пражываюць за межамі Рэспублікі Беларусь, было забаронена атрымліваць фактычна любыя консульскія паслугі ў любым консульстве свету. 

Па-першае, ва Украіне консульства перастала працаваць ужо з 24 лютага 2022 года. Аднак, некаторыя беларусы, усё ж, мелі магчымасць выязджаць у трэція краіны – бяспечныя, такія, як Малдова або Грузія, і там працягваць тэрмін дзеяння сваіх пашпартоў, атрымліваць нейкія апастыляваныя дакументы ды іншае. Ад 4 верасня ўсё гэта стала недасяжным для грамадзян Беларусі ва Украіне і па ўсім свеце. 

І фактычна склалася сітуацыя, што нават беларусы, якія ў некаторых выпадках мелі магчымасць выехаць з Украіны пасля 24 лютага 2022 года, аднак, яны свядома засталіся ва Украіне, яны разам з украінцамі сядзяць у сховішчах, валантэраць, ваююць, проста жывуць некаторыя з гэтых людзей ужо цягам там дзесяці-пятнаццаці-дваццаці гадоў (такія людзі таксама да нас звяртаюцца). І ўсе гэтыя людзі ва Украіне аказаліся ў вельмі неабароненым становішчы. 

Патлумачу чаму. Калі нешта фізічна стае з пашпартным дакументам такіх людзей, у такім выпадку яны фактычна не маюць магчымасці выехаць за межы Украіны. І Дзяржаўная міграцыйная служба атрымлівае падставу на тое, каб  выпісваць адміністрацыйныя штрафы і нават, у некаторых выпадках, калі было выпісана некалькі такіх штрафаў, з’яўляюцца падставы для анулявання нават дазволу на сталае пражыване ва Украіне. І гэта вельмі складаная сітуацыя. 

Мы ўзрадаваныя тым, што ў дзяржаўных органаў усё ж-такі былі намаганні, але на практыцы ва ўсіх гэтым нарматыўных актах не абагульняюцца аднолькавыя нормы і абмежаванні да грамадзян Беларусі і грамадзян Расіі. То бок, украінская дзяржава, усё ж-такі адасабляе грамадзян Беларусі як асобную групу. І нормы, якія ўжываюцца да беларусаў ва Украіне, значна мягчэйшыя, чым да расіянаў. Гэта з плюсаў. 

Аднак з мінусаў – нават грамядзяне Расіі зараз ва Украіне маюць больш абароненае становішча, дзякуючы таму, што ў іх застаецца дасяг да нейкіх консульскіх паслуг, а беларусы на сёння пазбаўленыя такіх правоў. І гэта вялікі выклік да ўкраінскай дзяржавы – як забяспечыць выкананне і датрыманне элементарных прынцыпаў правоў чалавека датычна беларусаў, якія легальна жывуць у краіне. 

Цалкам размову з Алэнай Юркінай слухайце ў плэеры ніжэй:

Беларуская грамадская арганізацыя «Сустрэча» вядомая ва Украіне сваім хабам, які стаў папулярным месцам для беларусаў і ўкраінцаў Кіева. Але акрамя ўтрымання хаба, «Сустрэча» вядзе і актыўную валанцёрскую дзейнасць, якую пачала яшчэ да таго, як з’явіўся хаб. Са жніўня «Сустрэча» планавала акцыю дапамогі жыхарам Херсонскай вобласці. І, хоць тую місію давялося трохі перафарматаваць, дапамога жыхарам Херсоншчыны ад беларусаў, усё ж, прыйшла. А яшчэ беларусы праз «Сустрэчу» дапамагаюць і вайскоўцам, якія бароняць Украіну. Пра сваю дзейнасць апошняга часу распавяла прадстаўніца грамадскай арганізацыі «Сустрэча» Алена Жаркевіч. 

— У нас атрымалася далучыць беларусаў, якія знаходзяцца ў Польшчы – гэта Варшава і Беласток. Яны сабралі нам рэчы, яны сабралі нам сродкі гігіены, некаторую ежу, медычную дапамогу. І мы вырашылі, што паедзем той часткай беларусаў, якая сабралася. 

Мы звязаліся з кіраўніком Абласной ваеннай адміністрацыі і нам прапанавалі паехаць у горад, у які менш за ўсё прыязджае валантэраў. Мы туды прыехалі і гэта аказаўся горад, які знаходзіцца за 8 кіламетраў ад пазіцыяў Расіі. Калі мы стаялі на гары, то было бачна, як там ходзяць расіяне. Там кожны дзень вельмі шмат абстрэлаў. І там самае шырокае месца, дзе быў калісьці Дняпро. 

І мы гулялі гэтым Дняпром – там яго няма. Мы, калі ехалі, я глядзела на навігатар: вада. Я адразу ж не зразумела, кажу: а дзе вада? І мы тады зразумелі, куды мы прыехалі. Там замест Дняпра толькі трава. 

Мясцовыя жыхары сустрэлі нас вельмі добра. Мы перадалі ім рэчы. Мы ім сказалі, што мы беларусы. Яны былі вельмі здзіўленыя. Яны кажуць: да нас прыязджала вельмі шмат валанцёраў у першыя дні пасля падрыву дамбы Кахоўскай ГЭС, а потым месцам сустрэчы ўсіх валантэраў стаў Херсон, усе паехалі туды, а да іх больш ніхто не стаў прыязджаць. 

Мы, калі ехалі, думалі: госпадзі, каму мы вязем? Везлі старыя курткі, і некаторыя з нашых беларусаў казалі: Алена, куды вы гэты сэканд вязеце? Дык вось, калі мы прывезлі туды гэты сэканд, гэтыя людзі плакалі. Таму што ў іх нічога няма, таму што ў іх разбомбленыя дамы. 

Мы ж (спачатку) прапанавалі ім калодзежы рабіць. Але гэта немагчыма сёння. Калі ім прыехалі быць свідравіну, яе прабілі на 80 метраў. А праз тыдзень яна згубіла ваду. І на самой справе няма вады. Ім падвозяць гэтую ваду. І нейкі мясцовы прыватны бізнес прыехаў і зрабіў ім адну свідравіну на ўсё насельніцтва, якое там ёсць. Але ім яе не хапае. 

Мы прапанавалі штосьці зрабіць, каб у іх была гэтая вада. Але яны кажуць, што нічога не зробіш, таму што вада сыходзіць. У іх трубаправод быў па ўсёй гэтай вёсцы. Мы кажам: можа мы прыедзем парамантуем. А яны кажуць, як толькі пачынаеш рабіць рамонт труб гэтых, тады іх жорстка пачынаюць абстрэльваць. Яны жывуць у такім стане, што нібыта магчыма рабіць, але рабіць нельга, таму што як толькі пачынаеш рабіць, расіяне ўсё па-новай разбураюць. 

Яны там не ведаюць, што адбываецца ў Беларусі. Яны лічылі, што, калі мы беларусы прыехалі, то мы прыехалі з Беларусі. А мы распавядалі ім пра тое, што адбываецца ў нашай краіне. Яны здзіўлена глядзелі і казалі: як так, у вас жа там у 20-м годзе нешта было, мы думалі, што ў вас усё скончылася. А мы кажам: не, нічога не скончылася, вось такія рэпрэсіі, вось такое гэта ўсё.

Я б падкрэсліла,  што гэта трэба рабіць. Трэба больш ездзіць па ўсіх частках Украіны і казаць, што мы ёсць. Яны лічаць, што беларусы недзе там далёка, іх Лукашэнка не выпускае і яны там сядзяць у гэтай ізаляцыі і ім усё адно, што адбываецца. 

Яны там не чытаюць навіны. У іх абстрэлы па пяць разоў на дзень і яны сядзяць у бамбасховішчах. І бамбасховішча там, дзе мы былі – гэта не бамбасховішча ў Кіеве і гэта не бамбасховішча ў Херсоне. А тут гэта ўсё выглядае не так – там акрамя вады больш нічога няма. Ды і вады там не вельмі шмат, таму што яе там – у гэтых абласцях у прынцыпе няма. 

— Ваша грамадская арганізацыя дапамагае не толькі цывільнаму насельніцтву Украіны, якое пацярпела ад  расійскай агрэсіі, але і вайскоўцам, якія зараз абараняюць Украіну. У тым ліку вы ўжо прыгналі для вайсковых падраздзяленняў Украіны вельмі шмат аўтамабіляў. Ці можаце вы распавесці пра гэтую дапамогу вайскоўцам? 

Колькі машын прыгнала наша арганізацыя, я не ведаю. Бо не на ўсе машыны, якія мы гналі, мы рабілі лісты ад сябе. Бывае ліст ад УСУ, тады яе не патрэбна везці праз нас. Але нашыя валантэры і мы самі ўсе разам прывезлі ўжо – гэта ўжо не дзясяткі машын. Гэта ўжо за 200. 

Пакуль мы сядзелі на канферэнцыі імя Астрожскіх, мы знайшлі ва Украіне пяць машын, адну павезла я ўжо са Львова. Яшчэ дзве прыедзе сёня ноччу. І тры на гэтым тыдні. То бок, мы ўжо так наладзілі ўсё гэта, што не толькі мы купляем гэтыя машыны, але і да нас звяртаюцца ўкраінцы, якія самі набылі аўтамабіль альбо праз нейкі фонд, альбо самі вайскоўцы. Яны ведаюць, што мы маем магчымасць ездзіць туды-сюды, нашы мужчыны могуць выязджаць, і я магу. Нам не трэба рабіць «Шлях». То яны дамаўляюцца, што можа ў нас ёсць які валантэр, які зможа нам дапамагчы. І мы далучаем беларусаў ужо і ў Кракаве, і ў Варшаве, і ў Любліне, і ў Вільні. Вось зараз Генадзь Манько паедзе з Вільні павязе машыну. Яе мы набывалі – збіралі грошы асабіста. І вось такім чынам адбылася такая паслуга беларусаў, якія маюць магчымасць выязджаць з Украіны і дапамагаць ім. І ўжо падлічыць гэтыя аўтамабілі я не змагу. 

— А як гэта адпачатку ўспрымалася і як змянялася стаўленне вайскоўцаў да вас – беларускай арганізацыі? 

Адразу гэта была не арганізацыя, а я першы раз прыехала сюды на мяжу. Са мной звязаўся мой знаёмы ўкраінец. У яго брат ваяваў. Ён патэлефанаваў, кажа: Алена, што рабіць, трэба машыну знайсці ў Польшчы. Я знайшла машыну, я ён кажа: а ў нас няма грошай. Я кажу: ну давай будзем збіраць. Мы сабралі праз маю старонку ў Фэйсбуку. Гэта было 3300 даляраў на той момант. Купілі першую машыну і першы раз я паехала ўжо сама сюды ва Украіну. 

Як успрымалі? Яны былі здзіўленыя, што нейкая дзяўчына з Беларусі едзе сюды ва Украіну на вайну. Навошта яна прэ гэты аўтамабіль сюды? Гэта быў камандзір сумскай нейкай часткі вайсковай. Я памятаю, што, калі я прыехала, ён быў здзіўлены. Ён мяне абняў, ён такую падзяку сказаў, што вы – беларусы, малайцы. Нягледзячы на тое, што ён быў у Сумах, калі ўсё пачалося. Ён кажа: вы ж не вінаватыя. І яны былі вельмі ўдзячныя. 

Але самае, што мяне здзівіла – калі я перадавала першы аўтамабіль, там у гэтай машыне ў бардачку ляжалі пісьмы беларускіх дзяцей – жыхароў майго дома, якія яны накіравалі вайскоўцам. Хтосьці пісаў падзяку, хтосьці пісаў, што мы выбачаемся за тое, што зрабілі, і беларусы не падтрымліваюць вайну і дзякуй вам за тое, што вы робіце. І, калі ён пабачыў вось гэтыя лісты, ён плакаў. Ён казаў, госпадзі, Алена, якія вы – беларусы, малайцы! 

Былі моманты, калі мы перадавалі аўтамабілі некаторым ваенным і яны здзіўляліся: вы – беларусы, як вы сюды трапілі, што вы тут робіце? Але, яны ўсе вельмі добра ставіліся. Мы ж не кажам, што гэта робіць арганізацыя. Мы кажам, што гэта робяць усе беларусы. 

Калі мы прывозім машыны, мы аддаем і кажам: гэта вось я грамадзянка Беларусі, я ўсім паказваю свой пашпарт і я пры гэтым кажу, што гэта ўсе беларусы. Проста ў тых, хто зараз знаходзіцца ў Беларусі, няма магчымасці, але яны нас падтрымліваюць усе як адзін. І гэта ўспрымаецца вельмі добра. Яны кажуць, што мы разумеем, чаму так адбываецца. 

Яны разумеюць, што беларусы, якія зараз у Беларусі, не могуць у гэтым удзельнічаць. Але таксама яны разумеюць, што беларусы, якія знаходзяцца сёння ў Беларусі, дапамагаюць па-іншаму: яны не рэагуюць на прапаганду Расіі, яны дапамагаюць украінцам, якія знаходзяцца ў Беларусі. 

Кожная мая перадача аўтамабіля, ці не мая, ці хлопцаў, якія прыязджаюць, працягваецца размовай аб Беларусі. І яны ўсе ставяцца да нас вельмі добра. Я не скажу, каб хтосьці сказаў: беларусы, машыну прыгналі і ідзіце вон адсюль, таму што вы ворагі. Не! Такога няма. Звычайна яны ўсе спачуваюць і ўсе кажуць: Беларусь хутка будзе вольнай! 

Цалкам размову з Аленай Жаркевіч слухайце ў плэеры ніжэй: 

У мінулыя выходныя ва ўкраінскім Львове адбывалася беларуска-ўкраінская экспертная плаформа «Другі Форум імя Астрожскіх», які сабраў шэраг прадстаўнікоў экспертнай супольнасці вольнай Беларусі, Украіны, а таксама прадстаўнікоў украінскай улады. 

Форум, названы ў гонар славутага княскага роду Астрожскіх, які ў Сярэднявеччы аб’ядноўваў будучых беларусаў і ўкраінцаў у супольным змаганні супраць маскоўскіх агрэсараў, закліканы наблізіць пазіцыі прадстаўнікоў беларускіх дэмакратычных сілаў і ўкраінскай экспертнай супольнасці ды ўлады ў стаўленні да падзеяў сучаснасці, а таксама спрыяць вырашэнню праблем беларусаў ва Украіне. 

Асноўнымі арганізатарамі форуму выступілі беларускі Інстытут палітычных даследаванняў «Палітычная сфера», Рада знешняй палітыкі «Украінская прызма» ды Украінскі каталіцкі ўніверсітэт.  Шэраг дыскусійных панэляў, якія адбыліся падчас  імпрэзы, закрануў найбольш акруальныя напрамкі беларуска-ўкраінскага дыялогу. Абмяркоўваліся агульныя адносны, сумесныя інфармацыйныя праекты і варожая ды лукашэнкаўскя дэзінфармацыя і спосабы супрацьстаяння ёй, пытанні дэкаланізацыі і дэкамунізацыі, пошукі наладжвання годных стасункаў паміж украінскім палітыкумам і беларускай дэмакратычнай супольнасцю, праблемныя пытанні беларусаў ва Украіне. 

Беларуска-ўкраінскі экспертны форум імя Астрожскіх адбыўся ў Львове У мінулыя выходныя ва ўкраінскім Львове адбывалася беларуска-ўкраінская экспертная плаформа «Другі Форум імя Астрожскіх», які сабраў шэраг прадстаўнікоў экспертнай супольнасці вольнай Беларусі, Украіны, а таксама прадстаўнікоў украінскай улады.

Сярод удзельнікаў аднае з панэляў былі і дэпутаты Вярхоўнай рады – чальцы міжфракцыйнай групы “За дэмакратычную Беларусь”. У прыватнсці сустаршыня групы, дэпутат ад фракцыі “Слуга народу” Вадзім Галайчук падчас абмеркавання ў чарговы раз зазначыў, што Вярхоўна Рада дагэтуль не можа вызначыцца са стаўленнем да Беларусі. Адныя дэпутаты прапануюць прыняць пастанову, якою Беларусь будзе вызнаная акупаванай Расіяй тэрыторыяй, іншыя – краінай-агрэсарам. Пры гэтым, паводле словаў Вадзіма Галайчука, пакуль Раду просяць не прымаць такую пастанову і не рабіць гучных заяваў. Ён патлумачыў нам гэтую сітуацыю: 

«Гэта складаная сітуацыя палітычна і складаная сітуацыя юрыдычна. Пазіцыя Міністэрства замежных справаў Украіны – на сёняшні дзень пажадана ўстрымацца ад прыняцця тых ці іншых актаў, пастановаў Вярхоўнай Рады, якія могуць ускладніць працу нашым дыпламатам і юрыстам, прадстаўнікам Украіны і прадстаўнікам іншых дзяржаваў, якія працуюць над падрыхтоўкай доказнай базы ў справе расійскай агрэсіі супраць Украіны. 

Відавочным ёсць удзел найвышэйшага палітычнага кіраўніцтва Беларусі ў гэтым злачынстве агрэсіі. Але, паколькі для разгляду ў судзе патрэбная не толькі інфармацыя са СМІ, але і канкрэтныя доказы, то любыя падобнага роду рашэнні, як, напрыклад, рашэнне пра вызнанне Беларусі акупаванай тэрыторыяй, могуць шкодзіць мэце прыцягнення да адказнасці кіраўнікоў Беларусі. Паколькі яны змогуць тады спасылацца ў тым ліку і на такія палітычныя заявы, кажучы пра адсутнасць суверэнітэту і, адпаведна, немагчымасць прымаць тыя ці іншыя рашэнні, і, адпаведна, пра тое, што яны мусяць быць вызваленыя ад адказнасці. 

Таму на сёняшні дзень ідуць дэбаты палітычныя, ідзе юрыдычны аналіз гэтай сітуацыі. І спадзяемся дасягнуць нейкагаа супольнага пункту гледжання, паколькі насамрэч і ўкраінскае грамадства, і ўкраінскі палітыкум, народныя дэпутаты Вярхоўнай Рады Украіны прытрымліваюцца розных пункаў гледжання»

Беларуска-ўкраінскі экспертны форум імя Астрожскіх адбыўся ў Львове У мінулыя выходныя ва ўкраінскім Львове адбывалася беларуска-ўкраінская экспертная плаформа «Другі Форум імя Астрожскіх», які сабраў шэраг прадстаўнікоў экспертнай супольнасці вольнай Беларусі, Украіны, а таксама прадстаўнікоў украінскай улады. Прадстаўніца ў нацыянальным адраджэнні Аб’яднанага пераходнага кабінета Аліна Коўшык звярнула ўвагу на тое, што на сёння варта вырашаць праблему ўспрымання беларусаў ва ўкраінскай супольнасці:

«Мы будзем рабіць усё, каб гэтых вынікаў дасягнуць. Бо прапановы па далейшым развіцці беларуска-ўкраінскіх адносінаў былі вельмі канкрэтныя. Трэба мець, канешне, папраўку на палітычную сітуацыю, якая зараз ёсць. Гэта і вайна, гэта і складаная геапалітычная сітуацыя, гэта і наша складаная сітуацыя і таксама засцярогі ўкраінскіх уладаў, што да супрацы з беларускімі дэмакратычнымі сіламі. 

Але мы бачым, што ў нас няма іншага выйсця, каб не выбудоўваць супольнае будучае Беларусі і Украіны ў вольнай Еўропе. І часам гэта ўжо падаецца нейкім штампам, калі мы кажам, што без вольнай Украіны, без вольнай Беларусі (не будзе вольнай Еўропы), але гэта чыстая праўда. Калі вы паглядзіце на мапу – вось гэты ланцуг вольных краінаў, за які мы зараз змагаемся, ён павінен быць поўным. Не можа быць дзіркі ў выглядзе лукашэнкаўскай Беларусі альбо беларускай калоніі Расіі. Бо тады пагроза вайны будзе заўсёды. Мы ведаем, што Расія не спыніцца. Нават, калі там будзе перамір’е, яны зноў вярнуцца, таму што яны не адмовяцца ад сваіх імперскіх планаў. 

У Беларусі таксама ідзе вайна. Гэта ціхая вайна. Беларусь пераўтвараецца ў расійкую калонію. Мэтанакіравана, крок за крокам штодня, чынячы культурніцкі этнацыд Беларусі, знішчаючы нашу культуру, робячы нашу сістэму адукацыі ўсё больш і больш падобнай да расійскай, вынішчаючы нашу мову, беларускую лацінку, кідаючы за краты прадстаўнікоў інтэлігенцыі актывістаў. Нашу краіну пераўтвараюць у Паўночную Карэю. 

Мы не можам на гэта глядзець спакойна. Украінцы таксама дакладна ведаюць, што адбывецца. Я бы вельмі хацела, каб украінцы проста пачалі нас чуць і разумець. Бо ў мяне такое ўражанне, што часам, тое, што мы кажам, у іх проста не трапляе. Магчыма, гэта нашая камунікацыйная праблема, што мы не можам гэта данесці. Але я бы вельмі хацела, каб яны перасталі даваць нам такія прэтэнзіі, што вас няма – беларусаў, як нацыі, “пакажыце нам, што вы ёсць, як нацыя”. Паглядзіце: мы ёсць, мы гэта паказваем штодня, змагаючыся за нашу краіну. 

“У вас падзеленая апазіцыя”. У нас аб’яднаная апазіцыя, у нас створаная сістэма протадзяржаўных установаў у экзэлі, у выгнанні. Такога не было ніколі. Такой еднасці апазіцыі, як зараз, не было ніколі. Яна, канешне, ніколі не будзе ідэальнай, але, тым не менш, яна ёсць.  

І мы ўсе працуем на адну мэту. І разам з Палком Каліноўскага. Можа не ў адной структуры. Але ў нас адна мэта. І мы здольныя дамаўляцца. Пачуйце гэта, нашыя сябры-ўкраінцы. І давайце ісці далей. Менш прэтэнзій і менш казаць “мы вас не разумеем”, а больш канкрэтных крокаў. Бо таксама вельмі часта і што да нашых прэтэнзій, яны штосьці абяцаюць, а гэтага не робяць. 

Мы, канешне, разумеем, што гэта не заўсёды злая воля. Проста складаюцца абставіны, не ўсё магчыма зрэалізаваць. Таму, чым больш будзе ў нас планаў, чым больш канкрэтнымі яны будуць, чым больш ціснуць мы зможам і ствараць супольныя інстытуцыі і сістэмную працу – не хаатычную, а сістэмную працу, паміж вольнай Беларуссю і Украінай, тым больш яна будзе эфектыўнай». 

Падводзячы вынікі форуму дэпутат Вярхоўнай рады Украіны Вадзім Галайчук адзначыў, што падчас форуму выявілася ўзаемнае разуменне кропак дотыку і гэта дае магчымасць выпрацаваць нарэшце супольную палітыку ў дачыненнях Украіны і вольнай Беларусі:

«На мой погляд, вельмі дакладна прагучалі такія супольныя тэзы, датычна таго, што мы добра разумеем прычыны таго падзелу ў грамадстве. І мы добра разумеем як так атрымалася. І мы бачым тыя пункты дотыку, якія дазволяць нам выпрацаваць супольную палітыку. Інфармацыйную палітыку ў тым ліку і для таго, каб рухацца ў гэтым накірунку, каб пачаць змяняць грамадскую думку, каб выпрацаваць больш дакладную ўкраінскую палітыку, каб мы маглі дасягнуць гэтае мэты ў фармаванні моцнай беларускай апазіцыі, якая будзе ў стане вярнуць дэмакратычны лад у Беларусі.

Мы сёння казалі пра канкрэтныя захады. Калі казаць пра Вярхоўную Раду Украіны, мы будзем працаваць над правядзеннем камітэцкіх слуханняў, дзе мы хочам (абмеркаваць) якраз усе гэтыя пытанні, якія накапліваюцца: і статусу беларусаў ва Украіне, і іх праблемаў, якія на вялікі жаль не дужа вырашаюцца ўкраінскай уладай, пытанне беларускіх дабраахвотнікаў, якія на сёняшні дзень ваюючы поплеч з УСУ, таксама маюць пэўныя пытанні, нашай супольнай пазіцыі ў агульнаеўрапейскай палітыцы, паколькі Україна на сёняшні дзень кандыдат у чальцы Еўрасаюзу і, спадзяемся, ужо вельмі хутка пяройдзе ў наступную фазу перамоваў пра сяброўства ў Еўрапейскім Саюзе. 

То бок, ёсць такі вялікі набор пытанняў, якія на сёняшні дзень даволі складана вырашаць, паколькі дыпламатычныя адносіны з Беларуссю разарваныя, нармальнага дыялогу на найвышэйшым узроўні няма і пакуль што не можа быць. Але мы ўпэўненыя ў тым, што дыялог на ўзроўні міжкультурным, на ўзроўні такім палітычным, паміж прадстаўнікамі Вярхоўнай Рады Украіны і аб’яднанай беларускай апазіцыяй – ён ёсць абавязковым і ён і стане такою платформаю для  аб’яднання намаганняў і для наладжвання, спадзяемся, у недалёкім будучым, ужо такога міжждзяржаўнага дыялогу». 

Беларуска-ўкраінскі экспертны форум імя Астрожскіх адбыўся ў Львове У мінулыя выходныя ва ўкраінскім Львове адбывалася беларуска-ўкраінская экспертная плаформа «Другі Форум імя Астрожскіх», які сабраў шэраг прадстаўнікоў экспертнай супольнасці вольнай Беларусі, Украіны, а таксама прадстаўнікоў украінскай улады.
Аліна Коўшчык, падводзячы вынікі форуму звярнула ўвагу на тое, што ён збірае людзей, якія добра валодаюць сітуацыяй і прафесійна шукаюць шляхі вырашэння праблемных пытанняў:

«Я разглядаю форум Астрожскіх, як выдатную пляцоўку, дзе мы можам падзяліцца нашымі думкамі, засцярогамі, праблемамі з нашымі ўкраінскімі калегамі. Гэтага ўсяго багата. І сапраўды нам не стае часу, часам сілаў для таго, каб гэта рабіць з кожным асобна. І таму я вельмі цешуся, што гэта ўжо чарговы форум Астрожскіх і мы бачым, што вакол гэтага форуму ўжо выбудавалася такая пэўная пляцоўка тых людзей, якія ўжо ведаюць дасканала і не трэба ім тлумачыць бэк-граўнд адносінаў нашых. То бок, мы адразу можам ісці з пэўнага ўзроўню і ісці адразу наперад. 

Плюс – мне спадабалася вельмі канкрэтнае, практычнае стаўленне нашых панэлей. І выдатна былі акрэсленыя, дарэчы, тэмы.  І палітычны трэк – нашыя размовы з украінскімі дэпутатамі Вярхоўнай Рады – вельмі-вельмі істотныя. Для мяне першы кантакт з дэпутатамі акурат быў летась на форуме Астрожскіх і зараз гэтая сітуацыя працягваецца. 

Таму гэта такая цэнтральная пляцоўка зараз, дзе мы можам абменьвацца думкамі. Але вельмі важна, каб гэтая супраца не скончылася толькі на форуме Астрожскіх, а каб яна працягвался. І па-шчырасці, такія кантакты ў нас ёсць, і яны, дзякуючы форуму, развіваюцца». 

Суарганізатар форуму імя Астрожскіх, кіраўнік інстытуту «Палітычная сфера» Андрэй Казакевіч адзначыў, што форум адыгрывае сваю значную ролю ў фармаванні ўкраінска-беларускага парадку дня і спрыяе ўзаемнаму вызначэнню пазіцыяў: 

«Канешне, не ўсё ідзе проста. Ёсць накірункі, дзе прагрэс назіраецца хутчэй. Недзе ён мае больш павольны характар. Але сапраўды мы бачым, што, прынамсі, у выніку такой камунікацыі, у выніку экспертнага форуму расце ўзаемаразуменне. Ужо ўкраінскі бок лепш разумее беларускі, беларускі разумее ўкраінскі. Разумеем, якія рэчы з’яўляюцца непераадольнымі, а над чым можна працаваць. І гэта само па сабе важна і карысна. І мы бачым практычныя вынікі такіх дыскусій, бачым, як паўстаюць беларуска-ўкраінскія праекты, і культурныя, і ў інфармацыйная сферы».

Ужо зараз пачатая падрыхтоўка да трэцяга форуму імя Астрожскіх, які плануецца правесці ў Львове праз год. 

Падрабязней слухайце падкаст:

У Варшаве 28 кастрычніка прайшоў вечар памяці загінулага ў баях пад Вугледарам беларускага ваяра Эдуарда Лобава. Мерапрыемства адбылося на пляцоўцы Музея Вольнай Беларусі ў Варшаве. Яго арганізавала рэдактарка сайта „Хартыя’97” Наталля Радзіна пры падтрымцы тэлеканала Белсат і з удзелам маці Эдуарда Лобава, спадарыні Марыны, а таксама аўтаркі фільма «Вечны бой Эдуарда Лобава» Вольгі Воранавай. У мерапрыемстве прынялі ўдзел  прадстаўнікі украінскай дыяспары і амбасады ў Варшаве, беларускія грамадскія дзеячы.  Пасля прэм’еры фільма адбылася дыскусія, падчас якой не толькі ўзгадвалі  Эдуарда Лобава і яго жыццёвы шлях, але таксама абмяркоўвалі праблемы, з якімі сутыкаюцца родныя ўсіх загінуўшых ва Украіне беларускіх ваяроў. Адна з мэт мерапрыемства – ўзняць пытанне па вырашэнні гэтых праблемаў. Як адзначае арганізатарка мерапрыемства, рэдактарка рэсурсу „Хартыя’ 97” Наталля Радзіна, на дадзены момант сітуацыя гэтая цалкам незразумелая і абуральная для беларусаў.

«На самой справе ёсць праблемы, вялікія праблемы, і я таму і хацела, каб спадарыня Марына сёння распавяла проста таксама для журналістаў, для грамадскасці, што адбываецца. Таму што больш за дзесяць месяцаў яна не можа атрымаць дакументы, неабходныя для яе ва Украіне. Таксама знік рахунак банкаўскі, на якім быў заробак Эдуарда Лобава. Недзе згубіўся той медаль, якім узнагародзіў Эдуарда прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі. Гэта ўвогуле незразумелая сітуацыя»

Спадарыня Наталля адзначае пры гэтым, што адбылася размова з намеснікам амбасадара Украіны ў Польшчы, які паабяцаў асобна сустрэцца з маці Эдуарда Лобава  для абмеркавання і далейшага вырашэння праблемных пытанняў.

Марына Лобава зараз фактычна з’яўляецца адным з лідараў барацьбы за правы беларускіх ваяроў і іх сем’яў ва Украіне. З меркаванняў бяспекі далёка не ўсе родныя загінуўшых могуць аб гэтым сёння казаць у голас, шмат хто з іх па-ранейшаму застаецца ў Беларусі. Але спадарыня Марына знаходзіцца ў кантакце з некаторымі з гэтых сем’яў. Па яе меркаванні, гэта вельмі цяжкая праца і з такімі самымі праблемамі, дарэчы, сутыкаюцца і самі украінцы. У той жа час Марына Лобава адзначае, што працэс ідзе і выказвае спадзяванне, што Украіна здолее вырашыць усе праблемныя пытанні.

«Як страціш сына – не хочаш увогуле нічога рабіць. А тут мусіш сам сябе ўздымаць і рабіць, ехаць, дабівацца. Не ведаю ці правільна гэта. Але праз гэта праходзяць не толькі маці беларускіх ваяроў, загінуўшых ва Украіне, але гэта тычыцца і ўкраінскіх родных. Яны таксама праз гэта ўсё праходзяць. Сістэма цяжка працуе ў гэтым накірунку. Украіна змагаецца з гэтым і, спадзяюся, пераможа»

Падрабязней слухайце ў плэеры ніжэй:

Беларускі палітэмігрант – актывіст і журналіст Валянцін Цішко, якога 3 траўня Дзяржаўная міграцыйная служба дэпартавала з Украіны і вывезла ў Польшчу, здолеў вярнуцца назад. Зараз ён зноў дома ў Львове. Валянцін Цішко распавёў як адбылося вяртанне.

Ва Украіне выпушчаны паштовы канверт з выявай беларускага праваабронцы, пісьменніка і лаўрэата Нобелеўскай прэміі Алеся Бяляцкага, а таксама паштовая марка з выявай адной з першых паштовых марак незалежнай Беларусі, на якой намаляваны нацыянальны герб Беларусі – «Пагоня». Адным з ініцыятараў выпуску такой філатэлістычнай прадукцыі ва Украіне стаў грамадскі дзеяч, караўнік Тэрнопальскай кінакамісіі Валадымыр Ханас. Вось што ён распавёў у інтэрв’ю нашаму радыё:

Напрыканцы мінулага тыдня ў Львове прайшоў беларуска-ўкраінскі «Форум Астрожскіх». Сваімі ўражаннямі з намі дзяліўся ўкраінскі палітолаг Яўген Магда. Зараз мы звярнуліся да ўдзельніка форуму з беларускага боку – намесніка кіраўніка Аб’яднанага пераходнага кабінета Валера Кавалеўскага.