Беларускія добраахвотнікі ва Украіне на афіцыйным узроўні дыскрымінаваныя ў параўнанні з іншымі замежнымі добраахвотнікамі. Праблему гэтай дыскрымінацыі ўжо даволі доўга намагаюцца вырашыць і кіраўнікі беларускіх падраздзяленняў у складзе Узброеных сіл Украіны, і грамадскія арганізацыі былых вайскоўцаў. Больш канкрэтна праблемы акрэсліў экс-баец батальёна «Волат» і сузаснавальнік Арганізацыі добраахвотнікаў Беларусі, якія ваююць ва Украіне, Андрэй Кушняроў з пазыўным «Рыцар».
— Акрамя асноўных напрамкаў, якія тычацца медыцыны, якія тычацца працы са сваякамі, значным такім пытаннем з’яўляецца якраз юрыдычнае пытанне – гэта атрыманне байцамі дазволу на жыхарства. Напрыклад, нядаўна мне з Бахмута напісалі, кажуць: «Рыцар», у нас ВНЖ няма, як бы мы хвалюемся, што, калі з кантрактам нешта здарыцца, ці нават вайна скончыцца, а кантракт дзейнічае да сканчэння вайны, мы адразу збіраем-пакуем рэчы, і куды хочаш, туды і едзеш». Адпаведна, калі чалавек атрымоўвае раненне, ці з нейкіх прычын яму трэба сыйсці са службы ці ён хоча з’ездзіць наведаць сваякоў, якія не ва Украіне, то ў яго няма магчымасці потым вярнуцца ва Украіну без гэтых ВНЖ (віду на жыхрства).
Другая праблема, якую мы ўжо ўзнімаем даўно, гэта праблема выплатаў сем’ям загінулых добраахвотнікаў. Яна такая самая, напэўна, балючая, бо жывыя яшчэ неяк спрабуюць там вырашаць свае праблемы, а за мёртвых вельмі-вельмі крыўдна – чалавек жа аддаў сваё жыццё. Для нас, для байцоў – гэта такое нешта сакральнае, святое – загінулыя пабрацімы. У кастрычніку мінулага года Кабінет міністраў на афіцыйным узроўні ўнёс гэтую папраўку, якая пазбаўляе (выплат) сем’і загінулых беларусаў і расійцаў, якія ваююць за Украіну.
Спрабавалі ствараць петыцыю на сайце Прэзідэнта, яе без нейкіх тлумачэнняў папросту выдалілі. Хаця, там максімальна «дзікія» петыцыі ёсць, але нашую вырашылі выдаліць. Спрабавалі звяртацца асабіста, праз прэсу, нейкіх знаёмых дэпутатаў, але вось выхаду на тых людзей, якія рэальна вырашаюць праблемы такія, на людзей там з Офісу (Прэзідэнта Украіны), на людзей з Кабінету міністраў, таму што саму праўку ўнёс Кабмін, у нас пакуль няма.
Магчыма беларуская апазіцыя магла б недзе тут, скажам так, на больш высокім узроўні паспрабаваць зайсці з гэтай тэмай. Таму што нават для саміх украінцаў гэта вельмі сумная гісторыя: я не бачыў аніводнага ўкраінца, які б сказаў, што гэта правільнае рашэнне.
Праблема ёсць таксама з рэсацыялізацыяй. Калі чалавек з нейкіх прычынаў, праз раненне, напрыклад, сыходзіць з вайны, праз некалькі месяцаў, не знайшоўшы сябе, ён спрабуе вярнуцца – ён у адно падраздзяленне, у іншае падраздзяленне. У чалавека ўжо здароўя няма ваяваць, у некаторых там унутраныя органы часткова выразаныя, нехта страціў пальцы ці яшчэ нешта. Чалавек усё роўна рвецца назад, бо ён не можа знайсці сябе ў цывільным жыцці. Яму складана знайсці працу, яму складана неяк уліцца ў грамадства. Чалавек не можа вярнуцца ў Беларусь, а Польшча, Літва – гэта ўсё роўна чужыя краіны і гэта яшчэ ўскладняе менавіта беларускі кантэкст.
Болей і болей робіцца ў нас людзей, з якімі трэба працаваць. Таму што болей з’яўляецца раненых, болей забітых – болей робіцца сваякоў. Але будзем імкнуцца, каб да сканчэння вайны, калі будзе масавы сыход з вайны, у нас была ўжо арганізацыя, якая ў стане даць рады тром-чатыром сотням байцоў.
— Калі браць юрыдычны аспект – ці быў нейкі кантакт з прадстаўнікамі ўкраінскага боку, ці ёсць нейкая акрэсленая пазіцыя ўкраінскай дзяржавы, чаму менавіта датычна беларусаў і расійцаў, якія ваююць за Украіну, зробленыя вось такія выключэнні?
— На тых людзей, якія ініцыявалі гэтую папраўку, выхаду ў нас няма. Гэта дастаткова высока, гэта Кабінет міністраў, падпісана канкрэтна Дзянісам Шмыгалём, я ніколі з ім не стасаваўся і, шчыра кажучы, не вельмі разумею, як мне да яго дабрацца. Былі стасункі на такім непублічным узроўні, на дэпутацкім. Тады наўпрост казалі: не лезьце, вы не зможаце, тут варыянтаў няма, гэта надта непад’ёмна.
Былі стасункі больш афіцыйныя, калі прадстаўнікі Палка Кастуся Каліноўскага сустракаліся з (народным дэпутатам) Аляксеем Ганчарэнкам, на выставу «З Украінай у сэрцы» таксама прыходзілі дэпутаты. Былі спробы такіх больш публічных зваротаў. Але ва Украіне, мяркуючы па ўсім, вось гэты механізм працы праз дэпутатаў, прынамсі, праз многіх дэпутатаў, калі яны не са «Слугі народу», то на гэты момант не вельмі добра дзейнічае. То бок, Рада нацбяспекі працуе, Кабмін працуе, а ў дэпутатаў меней цяпер паўнамоцтваў, калі яны не з правячай партыі. Напрыклад, зварот да Ганчарэнкі – ну вось, калі казаць наўпрост, гэта пахаваць праект, таму што, калі вы звяртаецеся да апазіцыі – яго пахаваюць з прынцыпа.
— Усё ж-такі, ці вядома вам пазіцыя Украіны?
— Я вельмі шмат дзе спрабаваў знайсці хоць нейкае тлумачэнне публічнае, абгрунтаванне ўсяго гэтага – нідзе няма. Нехта там кажа, што бюджэту не хапае, нехта яшчэ нешта. Але такога, каб нехта выступіў і сказаў: «Мы гэта робім з такіх і такіх прычынаў», нават не важна там запрашэнне да дыялогу, проста хаця б патлумачыў, чаму ён так зрабіў, я такога не бачыў, хаця, я манітору СМІ. Але, пакуль ніхто з нашых ветэранаў не бачыў нейкага абгрунтавання. Проста вось «так будзе!».
— А ці ёсць нейкія канкрэтныя кейсы, на якіх можна паказаць, што чалавек варты таго, каб быць нароўні з тымі ж грузінамі, з літоўцамі, яшчэ з кімсьці, але мае праблемы праз гэтыя пастановы?
— У нас даволі шмат людзей, якія загінулі, абараняючы Украіну, якія былі ўзнагароджаныя дзяржаўнымі медалямі. У нас нядаўна адкрываўся збор у Польшчы – чалавек быў вымушаны выехаць у Польшчу – для чалавека, які ўзнагароджаны дзвюма дзяржаўнымі медалямі. І беларусаў такіх насамрэч нямала.
У складзе ГУРа (Галоўнае ўпраўленне выведкі Мінабароны Украіны) ваюе большая частка беларусаў – гэта ўжо не сакрэт, не ваенная таямніца. І гэта дастаткова складаныя аперацыі. Гэта не нейкая там адсідка ў тыле. Шмат беларусаў ваюе проста ў вельмі жорсткіх аперацыях: Бахмут, Севераданецк, Лісічанск, Херсонскі напрамак. Гэта вельмі сур’ёзныя рэчы, за іх узнагароджваюць. Аднаго з беларусаў узнагародзіў Зяленскі асабіста – ёсць «Філ» такі дабраахвотнік. Вось Эдуард Лобаў, зноў-такі – закрываў адыход падраздзялення, спаліў пры гэтым некалькі адзінак тэхнікі, была петыцыя аб наданні яму звання Героя Украіны, але яна не дабрала патрэбную колькасць галасоў. Зноў жа, яго сваякі не могуць атрымаць нейкія выплаты, хаця, чалавек загінуў у баі, загінуў гераічна.
— Калі вы гэтыя кейсы агучваеце, ці ёсць нейкая рэакцыя на іх?
— Рэакцыя з боку звычайных людзей заўжды ёсць. Украінцы, з якімі я стасуюся, усе кажуць, што гэта няправільна, так рабіць нельга. Людзі, з якімі я стасуюся на больш афіцыйным узроўні, яны кажуць: «Так-так, няправільна, давайце створым нейкую паперку, напішам кудысьці, загадзя разумеючы, што гэта нічым не скончыцца. Бо неафіцыйна чалавек потым кажа: «Ну ты ж разумееш, што гэта так не працуе, трэба іншы ўзровень».
Нават рэакцыя ад Арастовіча, які там шмат кажа пра беларускія кейсы, яны там з Фейгіным сцяг Палка Каліноўскага нядаўна паказвалі. Вельмі хацелася б паразмаўляць з Арастовічам, напрыклад, не пра нейкія прыгожыя гераічныя кейсы, а канкрэтна: вось Украіна нам вось так вось. Ён ведае гэтых людзей, ён, магчыма, патлумачыў бы чаму. Можа, мы чагосьці не разумеем. Можа мы не маем рацыі. Але, з майго погляду, калі чалавек загінуў, баронячы Украіну, тут няма двух меркаванняў нейкіх.
— Ты ўзгадаў беларускую апазіцыю. Ці былі нейкія спробы вырашэння праблемаў менавіта прадстаўнікоў Аб’яднанага кабінета, Офісу Святланы Ціханоўскай, якія часам наведваюцца ва Украіну?
— Я ведаю, што прыязджаюць, але я не чуў, каб яны спрабавалі вырашаць праблемы тых, хто ваюе, праблемы добраахвотнікаў. Шмат у чым, наколькі я разумею, гэта звязана з тым, што ў іх не вельмі наладжваюцца кантакты, у прынцыпе, напэўна, ні з кім з ваюючых добраахвотніаў, найперш з Палком Каліноўскага – гэта не адзінае падраздзяленне, у нас чатыры падраздзяленні, якія складаюцца збольшага з беларусаў, але Полк Каліноўскага – больш такі медыйны брэнд. Але ў іх з Офісам неяк традыцыйна не склалася.
Пазняк, у якога склалася, не спрабуе. Шчыгельскі сустракаўся там з нейкімі дэпутатамі, але, зноў жа, на патрэбным узроўні ў яго альбо не атрымалася, альбо не атрымалася пакуль, магчыма, у будучыні атрымаецца. Але нейкай актыўнай спробы развязаць гэтыя рэчы няма. Дзеля справядлівасці – былі прапановы ад Офіса і ад Каардынацыйнай Рады, і ёсць дапамога ў іншых пытаннях, якія папрасілі асабліва не агучваць, але там спроба ісці насустрач ёсць. Спроба ж вырашаць на ўзроўні беларуская апазіцыя – Украіна: у беларускай апазіцыі не хапае тут, мусіць, нейкіх сувязяў, вось гэтай легітымнасці. Магчыма, трэба лепей старацца.
— Ці ёсць надзея ўвогуле?
— Месяцы 3-4 таму была пастанова пра тое, што параненыя беларускія байцы таксама могуць прэтэндаваць на ВНЖ. То бок, калі чалавек паранены настолькі, што паводле заключэння медслужбы ён ужо не можа праходзіць службу, то вось гэта ўжо з’яўляеццца падставай для атрымання ВНЖ. Гэта такі плюсік, гэта такі крок у патрэбны бок.
Мне здаецца, што патрэбныя больш глабальныя, больш смелыя крокі, калі Украіна хоча прыцягнуць на свой бок больш беларусаў. Не сакрэт, што Украіна таксама мае страты. Украіне патрэбныя людзі матываваныя, людзі смелыя, добраахвотнікі, якія прыедуць ваяваць. У інтарэсах Украіны палегчыць гэты працэс, а не ўскладніць яго. Таму што я вось ваяваў і ў Замежным легіёне, там праблемы не горш за беларускія. Вялізная маса людзей з’ехала, сутыкнуўшыся з гэтымі праблемамі – размова пра тысячы людзей.
Тэарэтычна, Украіна мусіла б рабіць гэтыя крокі. Зараз, кажуць, не да таго. Калі будзе да таго? Калі вайна скончыцца? Калі ўжо не патрэбна будзе дапамога добраахвотнікаў? Я не ведаю. Хацелася б спадзявацца. Украіна – краіна магчымасцяў, краіна часам нейкіх нечаканых працэсаў. Таму ўсё магчыма.
Зараз ёсць тут ініцыятыўная смелыя палітыкі, якія штосьці спрабуюць змяняць. Таму спадзяванне нейкае ёсць. Але гэта не мусіць быць спадзяванне на тое, што нехта зробіць. Трэба надаваць шмат намаганняў з нашага боку. Беларусы, магчыма, не прызвычаіліся на такім узроўні з мясцовай спецыфікай працаваць Тут вельмі шмат трэба працаваць з прэсай. Вельмі шмат асабістых сувязяў патрэбна. Нам трэба вучыцца працаваць з Украінай, калі мы хочам, нават пасля зрынання Лукашэнкі, працаваць з Украінай. Нам трэба разумець, як людзі тут працуюць, як працуе тут сістэма, як людзі тут разважаюць. І трэба вучыцца разумець адно аднаго проста цяпер.
Comments are closed.